137 2025 жылы ЕАЭО елдерінің резиденті болып табылатын шетелдік азамат Қазақстанда бизнес ашу туралы көбірек ойлай бастады. Ресей, Беларусь, Армения және Қырғызстан азаматтары үшін ЖШС немесе ЖК тіркеу тәртібі мен ерекшеліктері туралы келесі ақпараттан білуге болады.
Қазақстан заңнамасы ЕАЭО елдерінің азаматтарына (Ресей, Қырғызстан, Беларусь, Армения) жеке кәсіпкерлік (ЖК) немесе жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) ашуға рұқсат ете ме?
Иә, Қазақстанда шетелдіктерге ЖШС мен ЖК тіркеуге болады, бірақ белгілі бір шарттар орындалуы тиіс:
- Қазақстанда ЖК ашу үшін шетелдік азаматтың Қазақстанда тұруға ықтиярхаты (ВНЖ) болуы керек;
- 2024 жылдың мамырынан бастап ЕАЭО елдерінің (Ресей, Қырғызстан, Армения және Беларусь), сондай-ақ Әзербайжан мен Тәжікстан азаматтарына, Қазақстанда заңды тұлға құруға немесе жарғылық капиталға қатысуға рұқсат тек көші-қон визасын немесе уақытша тұруға рұқсатты (РВП) алғаннан кейін ғана беріледі. Бұл талаптар тұрақты тұруға ықтиярхаты барлар мен азаматтығы жоқ адамдарға қолданылмайды.
Ресей, Қырғызстан, Беларусь, Армения және Тәжікстан азаматтары Қазақстанда ЖК қалай аша алады?
Шетелдіктердің ЖК ашу тәртібі келесі заңнамалармен реттеледі:
– ҚР Кәсіпкерлік кодексі;
– 1991 жылғы 20 желтоқсандағы №1017-XII «Азаматтық туралы» заңы;
– 1998 жылғы 28 сәуірдегі «Бір мемлекеттің азаматтарының екінші мемлекет аумағында тұрақты тұруының құқықтық мәртебесі туралы» келісім;
– 2014 жылғы 29 мамырдағы ЕАЭО туралы шарт.
ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 30-бабы 1-тармағына сәйкес Қазақстанда ЖК келесі тұлғалар аша алады:
– Қазақстан Республикасының азаматтары;
– қандастар (оралмандар).
Басқа тұлғаларға (яғни, шетел азаматтарына) Қазақстанда ЖК ашуға тыйым салынған.
Дегенмен, ҚР азаматтығы туралы заңның 3-бабына сәйкес, Қазақстан азаматтары болып танылатындар:
– Заң күшіне енген күні Қазақстанда тұрақты тұратындар;
– Қазақстан аумағында туған, басқа мемлекеттің азаматтығында тұрмағандар;
– Қазақстан азаматтығын заң бойынша алғандар.
Қазақстанда қос азаматтыққа жол берілмейді.
Осылайша, әдетте шетел азаматтары Қазақстанда ЖК тіркей алмайды. Бірақ ерекшеліктер бар — бұл жоғарыда аталған келісімдерге қосылған мемлекеттердің азаматтары және Қазақстанда ВНЖ алғандар үшін қолданылады.
Кәсіпкерлік кодекстің 1-бабының 3-тармағына сәйкес, егер халықаралық шарт ратификацияланған болса, онда сол шарттың ережелері қолданылады. Яғни, шартқа қатысушы елдердің азаматтарына тең құқықтар беріледі.
1998 жылғы 28 сәуірдегі келісімге келесі елдер қосылған:
– Беларусь Республикасы;
– Қазақстан Республикасы;
– Қырғыз Республикасы;
– Ресей Федерациясы;
– Тәжікстан Республикасы.
Бұл келісім 1999 жылғы 30 желтоқсанда №20-II заңымен ратификацияланып, 2007 жылғы 3 шілдеде күшіне енді. Армения бұл келісімді ратификацияламаған, бірақ оған Тәжікстан қосылған.
Ал Армения азаматтары үшін ЕАЭО туралы 2014 жылғы 29 мамырдағы келісім қолданылады (ҚР Заңы №265-V, 2014 жылғы 24 желтоқсан).
Осылайша, РФ, Беларусь, Тәжікстан, Қырғызстан және Армения азаматтары Қазақстан аумағында тұрақты тұруға рұқсаты бар болған жағдайда ЖК тіркеуге құқылы.
Бұл үшін олар ҚР ІІМ-нен тұрақты тұруға рұқсат алуы тиіс.
Тұрақты тұруға рұқсат алу үшін:
– Полиция басқармаларына немесе кез келген ХҚКО-ға жүгіну керек.
Қажетті құжаттар:
- Өтініш-сауалнама;
- Паспорттың көшірмесі мен түпнұсқасы (кемінде 180 күн жарамды болуы керек);
- 16 жасқа толмаған баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі мен түпнұсқасы (бірге жүгінген жағдайда);
- Төлем қабілеттілігін растайтын құжат;
- Азаматтығы бар елде соттылығының жоқтығы туралы анықтама;
- 14-18 жас аралығындағы баланың нотариалды келісімі;
- Қазақстанда тұратын тұлғамен тұрғын үйді ұсыну туралы нотариалды келісім;
- 028/у үлгісіндегі медициналық анықтама;
- 35х45 мм көлеміндегі 1 фото;
- Мемлекеттік баж төленгені туралы түбіртек.
Қызмет көрсету мерзімі — 45 күн. Бағасы — 4 АЕК (2025 ж. — 15 728 тг).
Рұқсат алғаннан кейін ВНЖ ресімделеді (мемлекеттік баж – 0,2 АЕК — 787 тг), ол 10 жылға дейін беріледі. Құжат мерзімі аяқталғанға дейін 1 ай бұрын ұзарту керек.
Рұқсат пен ВНЖ алуға көмектесетін факторлар:
– Қазақстанда туған;
– Бұрын ҚР азаматтығында болған;
– Туыстары Қазақстанда тұрады;
– Қазақстанда бала туған.
Бұл жеңілдіктер бермейді, бірақ бас тарту ықтималдығын азайтады.
ВНЖ алғаннан кейін шетелдік кәсіпкерлікпен айналыса алады. Қазақстандық ЖСН автоматты түрде беріледі. Кейін:
– Egov.kz порталында немесе банк қосымшасында онлайн ЖК тіркеуге болады;
– Немесе ХҚКО-да, Мемкірістер басқармасына жеке жүгінуге болады.
ЭЦҚ алу да маңызды. Оны ХҚКО-дан алуға болады.
ЖК ашу үшін Egov.kz сайтында:
– «Басты бет» → «Бизнесті тіркеу және дамыту» → «Бизнесті тіркеу және тарату» → «ЖК қызметінің басталғаны туралы хабарлама» бөліміне өтіңіз.
Онлайн тіркеу – тегін.
Сондай-ақ, банк шоты мен онлайн-касса ашу керек. Қызмет лицензия талап етсе – алдымен лицензия алыңыз.
Қосымша хабарлаудың қажеті жоқ – барлық мәлімет автоматты түрде салық органына түседі.
«Mybuh.kz» мамандары да көмектесе алады — дұрыс ОКЭД таңдау, салық режимі, банк шоты, лицензия рәсімдеу. Мақала соңындағы форма арқылы өтінім қалдырыңыз.
ЕАЭО елдерінің азаматтары және Тәжікстан азаматтары ВНЖ болған жағдайда ЖК аша алады. Басқа ел азаматтарына ЖК ашуға болмайды, тіпті ВНЖ болса да.
ЕАЭО елінен келген шетелдік ТОО қалай аша алады?
ЖШС шетелдіктерге қолжетімді. Бұл үшін 1995 жылғы 17 сәуірдегі №2198 ҚР Заңының 6 және 6-1-баптары қолданылады.
Қажетті құжаттар:
– Өтініш;
– Тіркеу алымы;
– РВП;
– Паспорттың көшірмесі;
– Құрылтай құжаттары.
Шағын бизнес үшін тіркеу кезінде:
– Сауда тізілімінен легализацияланған үзінді көшірме (нотариалды расталған, қазақ және орыс тілінде аударылған);
– Паспорт көшірмесі, сондай-ақ нотариалды аудармасы.
Орта және ірі бизнес үшін де осы тізім.
Назар аударыңыз! Елге кіргеннен кейін 3 ай ішінде тіркелу қажет. Жарғылық капитал – кемінде 100 АЕК (393 200 тг 2025 ж.).
2025 жылы ЕАЭО елдері, Әзербайжан және Тәжікстан азаматтары заңды тұлға құру үшін визаны немесе РВП-ны міндетті түрде алуы керек (ВНЖ немесе азаматтығы жоқтардан басқа).
РВП рәсімдеу тәртібі:
– Елге кіргеннен кейін ЖСН алып, 90 күнге арналған бизнес-иммигрант мәртебесімен РВП сұралады;
– Осы мерзімде ЖШС тіркеу немесе үлесті сатып алу керек;
– Содан кейін компания арқылы 12 айға дейінгі жаңа РВП рәсімделеді.
Иммигрант Қазақстанда тұру мекенжайында өмір сүруі тиіс.
ЖСН мен ЭЦҚ алған соң, ЖШС тіркеу Қазақстан азаматтарына арналған тәртіппен жүргізіледі.
Egov.kz порталында тіркеу үшін:
– Тіркеліп, «Бизнесті тіркеу және тарату» → «Заңды тұлғаны тіркеу» қызметіне өтіңіз.
Барлық қадамдарды өтіп, банк шоты мен жұмыс беруші ретінде сақтандыру келісімін қоса орындауға болады.
PDF пішіміндегі барлық құжаттар алдын ала сканерленуі тиіс.
Тіркеуден бұрын:
– Жеке тұлға ЖСН алуы керек;
– Заңды тұлға – БСН.
Тіркеу қызметі ақылы: 6,5 АЕК (25 558 тг 2025 ж.). Орындау мерзімі – 1 жұмыс күні.
Шетел азаматтарына тыйым салынған қызмет түрлері бар:
– Қауіпсіздік қызметі;
– БАҚ иелігі (20%-дан артық);
– Телеком саласында 49%-дан артық қатысу.
Шетелдік қатысушысы бар заңды тұлға ҚР резиденті болып танылады.
«Mybuh.kz» мамандары тіркеу және бухгалтерия жүргізуге көмектеседі.
Шетелдік компания Қазақстанда тұрақты мекеме аша ала ма?
Иә, егер тауар/қызмет ұзақ уақыт ұсынылса (183 күннен артық, 12 ай ішінде), және тұрақты персонал тартылса – мекеме тіркелуі тиіс.
Тіркеу үшін салық органына мыналар беріледі:
– Құрылтай құжаттары;
– Шетелдегі тіркеу куәлігі;
– Салық төлеуші куәлігі;
– Бенефициар туралы мәліметтер.
Тіркеу – 3 жұмыс күні ішінде жүргізіледі. Қос салық салу болдырылмайды (ҚР мен РФ арасында 1996 ж. конвенция бар).
Салық режимдері:
– Жалпы белгіленген режим;
– Оңайлатылған декларация негізіндегі арнайы режим (УСН).
Төменде салыстырмалы кесте ұсынылған (қысқаша мазмұн):
– Жалпы режим – табысына шектеу жоқ, салық 20% (ЖШС), 10% (ЖК);
– УСН – табыс 94,5 млн тг аспауы тиіс, салық 3%.
Ең тиімді режимді «Mybuh.kz» көмегімен таңдауға болады. Толық кеңес алу үшін мақала соңында өтінім қалдырыңыз.
