22
Бұрын ашылған бизнес әрдайым күтілген табыс әкелмейді. Кейде ұйымды тарату туралы шешім қабылдауға тура келеді.
Кейін құрылтайшылар мемлекеттік органдармен байланысты қиындықтарға тап болмас үшін, ЖШС-ті тіркеуден шығару рәсімін қолданыстағы заңнамаға сәйкес жүргізу қажет. Қазақстанда ЖШС-ті қалай таратуға болатыны туралы толығырақ...
Қазақстанда ЖШС-ті жабу – қандай қағидаттарға сүйену қажет?
ЖШС-ті тіркеуден шығару (тарату) – бұл едәуір күрделі процесс, ол заңнама талаптарын, әр кезеңге белгіленген мерзімдерді сақтауды, сондай-ақ көптеген құжаттарды дайындауды талап етеді. Алайда, барлық ережелерге сай жүргізілген тарату рәсімі құрылтайшыларды болашақта мемлекеттік органдармен мәселелерден және түрлі айыппұлдардан қорғауға мүмкіндік береді.
Тіркеуден шығару келесі жағдайларда қажет болуы мүмкін:
- қатысушылардың бастамасы бойынша (ерікті түрде);
- сот шешімі бойынша (мәжбүрлі түрде).
Егер ЖШС дер кезінде БСН алмаса және ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер басқармасында салық төлеуші ретінде тіркелмесе, ұйым мәжбүрлі түрде таратылуы мүмкін. Сондай-ақ, егер сот шешімімен банкрот деп танылса, ЖШС-ке мәжбүрлі түрде тарату қаупі төнеді.
Бұл екі жағдайда да барлық мәселелер 1995 жылғы 17 сәуірдегі №2198 заңмен, атап айтқанда, осы заңның 16-бабымен реттеледі.
Сондай-ақ, ЖШС-ті тіркеуден шығару тәртібі ҚР Азаматтық кодексінің (ҚР АК 50-бабы), ал салық міндеттемелерін орындау бөлігінде – ҚР Салық кодексінің 58-бабымен реттеледі.
ЖШС-ті тарату рәсімі қандай кезеңдерден тұрады?
Қазақстанда ЖШС-ті тарату үшін келесі кезеңдерден өту қажет:
- компанияны тарату туралы меншік иесінің (құрылтайшылар жиналысының) шешім қабылдауы;
- тарату комиссиясын құру;
- қызметкерлердің алдағы уақытта жұмыстан босатылатыны туралы кемінде бір ай бұрын хабарлау (ҚР ЕК 52-бабы);
- ҚР Әділет министрлігіне жазбаша түрде немесе ЭЦҚ қолдана отырып электронды сервистер арқылы хабарлау (ҚР АК 50-бабы, 1-тармақ);
- ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер басқармасына шешім қабылданған күннен бастап 3 жұмыс күні ішінде хабарлау (ҚР СК 50-бабы, 1-тармақ);
- Халықты жұмыспен қамту орталығына жұмыссыздар санының артуы туралы кемінде 2 ай бұрын хабарлау;
- республикалық маңызы бар газеттерге компанияны тарату туралы хабарландыру беру арқылы жария хабарлама жасау, онда кредиторлардан талаптар қабылдау мерзімі көрсетілуі тиіс (кемінде 2 ай) (ҚР АК 50-бабы, 3-тармақ);
- хабарландыру жарияланғаннан кейін 2 ай өткен соң – аралық тарату балансы мен тарату салық есептілігін дайындау;
- ҚР ҚМ МКБ-на тарату салық тексеруін жүргізу туралы және «тарату» белгісімен салық есептілігін ұсыну туралы өтініш беру (баланс бекітілген күннен бастап 3 күн ішінде);
- өтініш түскен күннен бастап 20 жұмыс күнінен кешіктірмей ҚР ҚМ МКБ тарапынан тексеру басталады;
- кредиторлармен есеп айырысу, салық міндеттемелері бойынша есеп айырысу, соның ішінде мүлікті аукцион арқылы сату арқылы;
- егер сыртқы экономикалық қызмет бойынша операциялар болса – кеден органдарынан төлемдер бойынша берешектің жоқтығы туралы анықтама сұрату;
- салық тексеру аяқталғаннан кейін – соңғы тарату балансын жасау;
- банктегі ЖШС есепшоттарын жабу;
- бақылау-кассалық машиналарды есептен шығару;
- ҚР ҚМ МКБ-на тарату балансы мен есепшоттардың жабылғаны туралы анықтаманы ұсыну;
- мөрді жою (бұған дейін мөр барлық тиісті құжаттарда қойылуы қажет);
- ЖШС тіркелген мекенжай бойынша ХҚКО-ға өтініш пен құжаттарды ұсыну (немесе Egov порталы арқылы).
Жеңілдетілген тарату тәртібі: кімдер пайдалана алады
Салықтық тексеруді көздейтін стандартты рәсімнен бөлек, ҚР Салық кодексінің 59-бабында көзделген жеңілдетілген тәртіп те бар.
Жеңілдетілген рәсімге бір мезетте келесі шарттарға сай келетін компаниялар қатыса алады:
- ҚҚС бойынша есепте тұрмайтын;
- жеке түрдегі қызметпен айналыспайтын;
- ауыл шаруашылығы өндірушілері үшін арнайы салық режимін қолданбайтын;
- бұрын қайта ұйымдастырылмаған;
- салық тексеру жоспарына енгізілмеген.
Мұндай ЖШС-тер тарату салықтық тексеруінен өтпей-ақ, ҚР ҚМ МКБ тарапынан тек камералдық бақылаумен шектеле алады.
Таратушы есептілікті ҚР ҚМ МКБ-на ұсынған күннен бастап 10 күнтізбелік күн ішінде ұйым барлық салықтар, жарналар және басқа да төлемдерді төлеуге міндетті.
Салық органдары өтінішті алған күннен бастап 3 жұмыс күні ішінде банктерден, кеден органдарынан, қорлардан мәліметтерді сұратады. Бұл мәліметтер 20 жұмыс күні ішінде берілуі тиіс. Содан кейін салық органдарына камералдық бақылау жүргізуге 10 жұмыс күні беріледі. Оның нәтижесі бойынша ЖШС-ке:
- қорытынды;
- анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама (5 жұмыс күні ішінде) беріледі.
Егер ЖШС бұзушылықтарды жоймаса немесе келіспесе, бұл жағдайда стандартты салықтық тексеру тағайындалады. Ол ЖШС түсіндірмесін немесе хабарламаны орындау мерзімі өткеннен кейінгі 10 жұмыс күнінен кешіктірмей басталады.
Жеңілдетілген рәсім (егер бұзушылықтар болмаса) ЖШС-ті тарату мерзімін бірнеше айға қысқартуға мүмкіндік береді. Алайда, бұл барлық салық төлеушілерге қолжетімді емес.
ХҚКО-ға қандай құжаттарды тапсыру қажет?
1995 жылғы 17 сәуірдегі №2198 заңның 16-бабына сәйкес, ЖШС-ті тарату тіркеу үшін келесі құжаттарды ұсыну қажет:
- заңды тұлғаны тарату бойынша мемлекеттік тіркеуге өтініш;
- құрылтайшының немесе құрылтайшылар жиналысының мөрмен бекітілген шешімі;
- ЖШС-ті тарату туралы хабарландыру жарияланған газеттің бір данасы;
- ЖШС мөрін жойған ұйымнан алынған анықтама;
- тіркеу алымы төленгені туралы түбіртек (шағын және орта бизнес субъектілері түбіртек тапсырмайды).
ХҚКО-ға өтініш газеттерде тарату туралы хабарландыру жарияланғаннан кейін 2 айдан ерте берілмейді.
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы ЖШС-ті таратуға арналған құжаттар пакетін қабылдағаннан кейін, рәсімнің барлық тәртіпке сай орындалғанын тексереді, содан соң БСН Ұлттық тізіліміне ақпарат енгізеді.
Өз кезегінде, ҚР ҚМ МКБ таратудағы ЖШС-тің бюджет алдында салықтық берешегінің бар немесе жоқ екендігі туралы мәліметтерді «Азаматтарға арналған үкіметке» ұсынады.
Егер рәсімнің бұзылуы немесе берешек анықталмаса, «Азаматтарға арналған үкімет» өтініш қабылданған күннен бастап 5 жұмыс күні ішінде компанияның қызметін тоқтату дерегін тіркеу туралы жазбаны тізілімге енгізеді. ЖШС тек осы мәлімет БСН Ұлттық тізілімінде тіркелген жағдайда ғана таратылған болып есептеледі.
Бұрынғы меншік иесі заңды тұлғаның қызметін тоқтату туралы мемлекеттік тіркеу туралы бұйрықтың көшірмесін алады. Қағаз нұсқасы ХҚКО-да беріледі. Немесе оны Egov порталындағы жеке кабинеттен электронды түрде алуға болады.
Егер тарату рәсімі кезінде бұзушылықтар анықталса, не салықтық немесе кедендік берешек болса, сондай-ақ ЖШС-тің филиалдары немесе өкілдіктері есептік тіркеуден алынбаған жағдайда, ЖШС қызметін тоқтатуды мемлекеттік тіркеуден бас тарту туралы шешім шығарылады.
Құжаттарды Egov арқылы қалай тапсыруға болады?
«Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына құжаттар пакетін тек ХҚКО-ға барып қана емес, сонымен қатар онлайн түрде Egov порталы арқылы да тапсыруға болады.
Ол үшін порталда авторизациядан өтіп, «Басты бет» → «Бизнеске» → «Бизнесті тіркеу және дамыту» → «Бизнесті тіркеу және тарату» бөлімдеріне өту қажет. Кейін «Заңды тұлғаның қызметін тоқтатуды мемлекеттік тіркеу, филиал мен өкілдікті есептік тіркеуден шығару» қызметін таңдау қажет.
Өтінімді толтырып, қажетті құжаттардың сканерленген көшірмелерін тіркеу және мемлекеттік алымды төлеу қажет. ШОБ субъектілері бұл қызметті тегін алады.
Egov порталында өтінімді қарау мерзімі – 5 жұмыс күні. Қызмет нәтижесінде:
- ЖШС қызметін тоқтатуды тіркеу туралы бұйрық;
- не негізделген бас тарту беріледі.
Осылайша, ЖШС-ті тарату рәсімі – бұл ұзақ уақытты талап ететін, көптеген құжаттарды дайындау мен мемлекеттік органдарды хабардар етудің нақты мерзімдерін сақтауды қажет ететін процесс. Тарату рәсімін жеңілдету үшін салық төлеуші заңды тұлғалар мамандандырылған ұйымдардың қызметін пайдалана алады.
