16 Кәсіпкерлік қызметті жүргізу барысында кәсіпкер жұмысты жалғастыру тиімсіз болатын жағдайларға тап болуы мүмкін. Егер жағдай уақытша болса, ҚР Салық кодексі (бұдан әрі – СК) жеке кәсіпкерге (ЖК) қызметін тоқтата тұруға мүмкіндік береді. Қажет болған жағдайда тіркелген ЖК-ні таратуға болады. Қазақстанда ЖК қызметін тоқтата тұру немесе таратуды өз бетінше қалай жүргізуге болатынын, сондай-ақ мұны «Mybuh.kz» көмегімен тезірек және оңайырақ қалай жасауға болатынын төменде білесіз…
Қай ЖК қызметін тоқтата тұра алады?
ЖК ресми түрде қызметін келесі жағдайларда тоқтата тұруға құқылы:
- тауарлар немесе қызметтерге сұраныс болмағанда;
- айналым қаражаты тапшылығында;
- өзге уақытша қиындықтарда;
- өз қалауы бойынша, объективті өзге себептерсіз.
Қызметті тоқтата тұру салық есептілігін тапсырмауға мүмкіндік береді және өсімпұл мен айыппұл салу қаупі болмайды. Жағдай тұрақталғаннан кейін тоқтатылған қызметті қайта жаңғыртуға болады. ЖК қызметін тоқтата тұру тәртібі СК 213-бабымен, патенттегі ЖК үшін – СК 214-бабымен реттеледі.
Қызметін тоқтата тұруға барлық ЖК-лердің құқығы бар, мына санаттағы ЖК-лерден басқа:
- арнайы режимдегі – бірыңғай жер салығын төлеуші ЖК;
- ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілердің арнайы режиміндегі ЖК;
- ойын бизнесі салығы немесе тұрақты салық төлеушілер.
Есептілікті тапсыруды мына салықтардан басқа барлық салықтар бойынша тоқтата тұруға болады:
- мүлік салығы;
- көлік салығы;
- жер салығы;
- жер учаскелерін пайдалану үшін төлем.
Қызметті тоқтата тұруды өз бетіңізше немесе біздің көмегімізбен рәсімдеуге болады – мақала соңындағы өтінім формасын толтырыңыз.
ЖК қызметін өз бетінше тоқтата тұру тәртібі
ЖК қызметін тоқтата тұру үшін ҚР Қаржы министрінің 12.02.2018 ж. №160 бұйрығына 4-қосымша нысаны бойынша өтінішті салық органына тапсыру қажет. Бұл қызмет жүргізілмейтін алдағы салық кезеңіне жасалады. ЖК үшін салық кезеңі – жарты жыл, сондықтан өтінішті ағымдағы жартыжылдықтың соңына дейін немесе бірден оның аяқталуынан кейін тапсыру керек.
Өтінішті:
- Egov.kz порталында «Азаматтарға» – «Кеден және салықтар» – «Салық салу» – «Салық декларациясын тапсыруды тоқтата тұру немесе қайта жаңғырту» бөлімінде;
- salyk.kz сайтындағы жеке кабинетте;
- салық инспекциясына жеке бару арқылы (екі данада: біреуі – инспекторға, біреуі – өтініш берушіде) тапсыруға болады.
Өтініш бермес бұрын salyk.kz жеке кабинетінде, egov.kz порталында немесе салық инспекторынан салықтар, айыппұлдар мен өсімпұлдар бойынша берешектің бар-жоғын тексеріп, өтеу қажет.
Өтінішпен бірге ЖК салық органына:
- ағымдағы салық кезеңінің есептілігін (ф.910, ф.300);
- егер ҚҚС төлеуші болса – ҚҚС тіркеуден шығу өтінішін (№11 форма) береді.
Тәртібі: алдымен есептілік, кейін ҚҚС бойынша өтініш, соңында қызметті тоқтата тұру өтініші беріледі.
Патенттегі ЖК тек №4 форма бойынша өтініш береді.
Салық органы өтініш пен есептілікті алғаннан кейін 3 жұмыс күні ішінде (патенттегі ЖК үшін – сол күні) шешім қабылдайды. Ақпарат салық органдары сайтында жарияланады.
Қызметті тоқтата тұру мерзімі – 3 жылға дейін. Мерзім ішінде қызмет жүргізуге болмайды, әйтпесе салық органы мерзімді біржақты тоқтатады. Дайындық іс-шараларын жүргізуге рұқсат.
Неліктен қызметті тоқтата тұрудан бас тартуы мүмкін?
ЖК қызметін тоқтата тұрудан келесі себептер бойынша бас тартылуы мүмкін (СК 213-бабы 4-тармағы):
- өтініш берген күні салық берешегі немесе әлеуметтік төлемдер бойынша берешек бар болса;
- салық есептілігі тапсырылмаған болса;
- ҚҚС тіркеуден шығу өтініші берілмеген болса;
- ЖК әрекетсіз деп танылған болса;
- салық органы жіберген бұрынғы хабарламалар орындалмаған болса.
Сондықтан өтініш берер алдында барлық ағымдағы істерді реттеп, салық міндеттемелерін орындау қажет.
Егер қызметін тоқтата тұрудан бас тартылса, келесі салық кезеңінде есептілік әдеттегі тәртіппен беріледі.
ЖК-ні қалай таратуға болады?
Қызметін тоқтата тұру мерзімі аяқталған соң (немесе бірден жабу туралы шешім қабылдағанда) ЖК-ні тарату рәсімін өткізуге болады. Ликвидация:
- автоматты түрде;
- жеңілдетілген тәртіппен;
- жалпы тәртіппен жүргізіледі.
ЖК қашан автоматты түрде жабылады?
Автоматты түрде тіркеуден шығару үшін кәсіпкер тарапынан ешқандай әрекет талап етілмейді. ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитеті ЖК-ні мына жағдайларда өзі жабады:
- 60 күн ішінде кезекті патент есеп-қисабы тапсырылмаған;
- тоқтата тұру мерзімі аяқталған соң қызмет қайта басталмаған.
Бірақ автоматты жабылу үшін қосымша шарттар да бар. Патенттегі ЖК үшін – ККМ мен салық берешегі болмауы тиіс. Басқа режимдегі ЖК үшін шарттар қатаңырақ:
- салық берешегі болмауы керек (көлік, жер және мүлік салығы бойынша қарыз рұқсат етіледі);
- ККМ болмауы;
- 3 жыл ішінде ҚҚС тіркеуде болмауы;
- жоғары тәуекел санатында болмауы;
- белгілі бір қызмет түрлерін жүргізбеуі;
- салық тексеру жоспарына енбеуі.
Жүйе автоматты түрде тексеріп, талаптарға сәйкес келетіндерді тіркеуден шығарады.
Кәсіпкер өз мәртебесін kgd.gov.kz сайтындағы «Электрондық сервистер» – «Салық төлеушіні іздеу» – «ЖК» бөлімінде немесе E-salyk қосымшасында тексере алады.
Егер талаптарға сәйкес келмесе, жабу жеңілдетілген немесе жалпы тәртіппен жүргізіледі – өз бетімен немесе бухгалтерлік қызмет көрсететін компаниялар арқылы.
Жеңілдетілген тәртіппен ЖК-ні жабу
СК 67-бабында көзделген. Бұл тәртіпке келесі шарттарға сай ЖК өтініш бере алады:
- ҚҚС тіркеуде тұрмауы;
- қызмет түрі СК 88-бабы 1-тармағындағы тізімге кірмеуі;
- салық тексеру жоспарына енбеуі;
- салық және әлеуметтік төлемдер бойынша берешегі болмауы;
- жоғары тәуекелді болмауы.
Рәсімі:
- тарату туралы өтініш беру;
- тарату есептілігін тапсыру;
- есептілікке сәйкес салықтарды 10 күн ішінде төлеу;
- ККМ-ді тіркеуден шығару өтінішін беру;
- мөрді жою және анықтама алу;
- банктік шоттарды жабу және хабарлама алу.
Анықтамаларды 3 күн ішінде инспекторға тапсыру қажет.
Патенттегі ЖК өтініш бермей-ақ жабылуы мүмкін – тоқтата тұру өтінішінде немесе патент құны есебінде жазбаша келісім болған жағдайда. Бұл:
- мерзімі өткен соң 60 күн ішінде жаңа есеп тапсырмаған;
- ККМ жоқ ЖК-лерге қатысты.
Салық органы 3 күн ішінде жабу рәсімін жүргізіп, ақпаратты сайтта жариялайды.
Бас тарту себептері:
- жеңілдетілген тәртіпке сәйкес келмеуі;
- өтініш берген соң 3 күн ішінде барлық құжаттарды тапсырмау;
- салықтарды 10 күн ішінде төлемеу.
Қосымша сұрақтарға Call-орталықтар жауап береді:
- 1408 («Даму» Қорының Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы);
- 1414 («Азаматтарға арналған үкімет»).
ЖК таратылғаннан кейін 5 жыл ішінде салық органдары камералдық бақылау жүргізуі мүмкін, сондықтан ф.910 және өзге есептерді 5 жыл сақтау керек.
Жалпы тәртіппен ЖК-ні жабу
Егер ЖК жеңілдетілген тәртіпке сәйкес келмесе, СК 65-бабында көзделген жалпы тәртіппен жабылады. Бұл жағдайда ЖК салық органына:
- салық тексеруін жүргізу туралы өтініш;
- тарату есептілігін тапсырады.
Салық органы өтінішті алған күннен бастап 20 жұмыс күнінен кешіктірмей тексеруді бастауы тиіс. Әдеттегі тексеру мерзімі – 30 жұмыс күні, бірақ кейде 180 күнге дейін ұзартылуы мүмкін.
Нәтижесінде:
- тексеру актісі;
- тексеру нәтижелері туралы хабарлама (бұзушылықтар анықталса) жасалады.
Егер нәтижелермен келіссе, ЖК салықтарды төлегенін растайтын құжаттармен бірге келісім туралы өтініш береді. Өтінішті хабарламаны алғаннан кейін 25 жұмыс күні ішінде беру керек. Келіспесе – шағымдануға құқылы.
Тексеру аяқталып, барлық салық міндеттемелері орындалғаннан кейін салық органы 3 күн ішінде тіркеуден шығарады. Ақпарат kgd.gov.kz сайтында көрсетіледі.
ЖК банкроттығы
Компания қаржылық міндеттемелерін орындай алмаса, банкроттық рәсімінен өте алады. ЖК де осындай құқыққа ие.
ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 39-бабына сәйкес, ЖК банкроттығы «Оңалту және банкроттық туралы» 2014 жылғы 07 наурыздағы №176-V Заңымен реттеледі.
4-бапқа сәйкес, банкрот деп тану ерікті немесе мәжбүрлі тәртіппен жүргізіледі. Егер ЖК өзі жүгінсе – бұл ерікті банкроттық.
Ерікті банкроттық борышкердің сотқа өтініші негізінде жүргізіледі. 5-бап 1-тармағына сай, өтініш беруге тұрақты төлем қабілетсіздігі негіз болады. Бұл – міндеттемелер құны мүлік құнынан асып кетсе және өтініш берілген жыл басында да, оған дейінгі жылы да солай болса.
41-бапқа сәйкес, өтініш жазбаша немесе электрондық түрде беріледі.
Өтініште:
- сот атауы (ЖК орналасқан жері бойынша);
- кредиторлар талаптарын қанағаттандыра алмау негіздемесі;
- мүлік туралы мәліметтер (кепілдегі, жалға немесе лизингке берілген, банктегі ақшалар, дебиторлар тізімі);
- мерзімі жетпеген міндеттемелер;
- табиғи монополияға қатысы бар-жоғы;
- уақытша басқарушымен келісім жасасқан тұлғаның деректері;
- қоса берілген құжаттар тізімі көрсетіледі.
Өтініште іс жүргізуге қажет өзге мәліметтер мен өтініштер де болуы мүмкін.
Сотқа өтініш берген кезде салық органына да көшірме жіберіледі.
84-бап 1-тармағына сай, банкроттық мерзімі – 9 ай, бірақ кредиторлардың өтінішімен 2 жылға дейін ұзартылуы мүмкін.
Сот банкрот деп тану туралы шешім шығарғаннан кейін:
- мүлікті иеліктен шығару және міндеттемелерді өтеу тыйым салынады;
- барлық қарыз мерзімдері өткен деп есептеледі;
- өсімпұл мен сыйақы есептеу тоқтатылады;
- сотта қаралып жатқан мүліктік даулар тоқтатылады (егер шешім заңды күшіне енбесе);
- талаптар тек банкроттық шеңберінде қойылады (кепілді үшінші тұлға берген жағдайлардан бөлек);
- барлық шектеулер мен тыйымдар алынады;
- жаңа тыйымдар тек даулы мәміле немесе мүлікті қайтару істерінде қойылады;
- берілмеген мүлік банкрот мүлік құрамына қосылады.
Сот іс жүргізу мерзімі – 9 айдан аспайды. Барлық басқару өкілеттіктері банкроттық басқарушыға беріледі. Ол салық есептілігін де тапсырады.
Кредиторлар талаптары қанағаттандырылғаннан кейін банкроттық басқарушы сотқа соңғы есеп пен тарату балансын ұсынады. Сот оларды бекітіп, 15 күн ішінде рәсімді аяқтау туралы ұйғарым шығарады.
Сот бір апта ішінде уәкілетті органға кредиторлар қанағаттандырылмаған талаптары туралы үзінді жолдайды.
Кәсіпкерлік кодекстің 38-бабы 3-тармағы 4) тармақшасына сәйкес, банкроттық рәсімі аяқталған соң ЖК қызметі тоқтатылады.
Ескерту: әдейі банкроттық (қасақана төлем қабілетсіздігі) үшін ЖК ӘҚБтК 182-бабына және ҚР ҚК 238-бабына сәйкес жауапкершілікке тартылады.
Mybuh.kz көмегімен ЖК жабу
Егер ЖК жабу рәсімі сізге тым күрделі көрінсе – бізге сеніп тапсырыңыз!
«Mybuh.kz» кәсіби бухгалтерлері барлық бюрократиялық процестерді өз мойнына алады. Қызмет құны – 50 000 теңгеден бастап. Пакетке ағымдағы кезең есептілігін тапсыру, ККМ тіркеуден шығару, тарату өтінішін беру және бақылау кіреді.
Егер есептілікті тапсыру мерзімдері өткізіліп алынса, жауапсыз хабарламалар немесе өзге салықтық міндеттемелер болса, құны жеке есептеледі.
Өтінім қалдырыңыз, біздің маман жұмыс уақытында сізге хабарласады.
