34 2025 ж. 1 қаңтардан бастап Қазақстанда көпбалалы ата-аналардың табысын салық салу тәртібінде өзгерістер болды. ҚР Салық кодексінің (ҚР СК) 342-бабына көпбалалы отбасыларға арналған жаңа ЖТС бойынша шегерім енгізілді (4-тармақ, 342-бап).
2025 ж. 15 шілдедегі ҚР СК өзгерістеріне сәйкес, 347-бап мынадай редакцияда қолданылады:
- Көпбалалы отбасыға арналған салықтық шегерім ата-аналардың екеуіне де, бір күнтізбелік жыл ішінде 282 АЕК-тен аспайтын мөлшерде, мынадай тәртіптердің бірінде қолданылады:
- көпбалалы отбасының бір ата-анасына ай сайын 23,5 еселенген айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде;
- көпбалалы отбасының әр ата-анасына ай сайын 11,75 еселенген айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде.
- Көпбалалы отбасыға арналған салықтық шегерім, егер жеке тұлғаның осы шегерім қолданылатын күнтізбелік жылдың 1 қаңтарында төрт және одан да көп кәмелетке толмаған балалары болса және бұл балаларының туу туралы куәліктерінің көшірмелерімен расталса, қолданылады.
Яғни, егер көпбалалы отбасында тек бір ата-ана жұмыс істесе, ол 23,5 АЕК мөлшеріндегі шегерімді қолдануға құқылы. Ал егер екі ата-ана да жұмыс істесе, олардың әрқайсысы айына 11,75 АЕК шегерімін қолдана алады. Сонымен бірге, екеуіне берілетін шегерімнің жалпы мөлшері жылына 282 АЕК-тен аспауы тиіс.
Көпбалалы ата-аналардың табысынан ЖТС және әлеуметтік төлемдер қалай есептеледі?
2025 жылы көпбалалы ана немесе көпбалалы әке болып табылатын қызметкердің табысынан ЖТС, міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) және әлеуметтік төлемдер зейнеткерлік жасқа (ҚР Әлеуметтік кодексінің 207-бабы, 1-тармағы) жеткенге дейін ұсталады:
- МЗЖ — 10% мөлшерлеме;
- Міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары (МКЗЖ) — 2,5% (егер қызметкер 1975 ж. 1 қаңтардан кейін туған болса);
- ЖТС — 10% мөлшерлеме бойынша, ҚР СК 356-бабының 1-тармағына сәйкес анықталған салық салынатын табыстан, шегерімдерді қолдана отырып;
- Әлеуметтік салық — 11% (ҚР СК 484-бап);
- Әлеуметтік аударымдар — 5% (егер көпбалалы ана 53 жаста зейнетке шықса — әлеуметтік аударымдар төленбейді);
- Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары (ВОСМС) — 2% және аударымдар (ООСМС) — 3% (егер көпбалалы ана 53 жаста зейнетке шықса — жарналар мен аударымдар төленбейді).
Бұл ретте, 2025 ж. олардың табыстарынан ЖТС есептеу кезінде:
- МЗЖ бойынша салықтық шегерім;
- Өтініш болған жағдайда стандартты салықтық шегерім — 14 АЕК (2025 жылы = 55 048 тг.);
- Өтініш пен төрт немесе одан да көп кәмелетке толмаған баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі болған жағдайда — көпбалалы отбасыға арналған салықтық шегерім (23,5 АЕК немесе әр ата-анаға 11,75 АЕК. Бұл мәлімет өтініште көрсетілуі тиіс).
Көпбалалы ата-ана болып табылатын тұлға өз өтінішінде көрсетіп, бір күнтізбелік жылда 282 АЕК-тен аспайтын алдын ала салықтық шегерім ретінде өзге де шегерімдерді қолдана алады. Оларға мыналар жатады:
- білім алуға арналған шегерім;
- медицинаға арналған шегерім;
- сыйақылар бойынша шегерім.
Алдын ала шегерім жеке тұлға тарапынан салық агентінде ҚР СК 356-бабының 2-тармағына сәйкес жоспарланған шегерім ретінде қолданылады, бірақ кейінірек жеке тұлға 270.00 нысанды декларация тапсырған кезде құжатпен растауы тиіс.
Көпбалалы қызметкер 53 жаста зейнетке шыққан жағдайда әлеуметтік төлемдер қалай есептеледі?
Көпбалалы ананың және көпбалалы әкенің табысынан әлеуметтік төлемдерді есептеу тәртібі ерекшеленеді. Көпбалалы ананың 53 жаста зейнетке шығу құқығы бар, сондай-ақ мемлекеттік марапаттарға ие болу қосымша жеңілдіктер береді.
Мысалы:
- 53 жаста зейнетке шыққан, бес және одан да көп баланы босанған (асырап алған) және оларды 8 жасқа дейін тәрбиелеген көпбалалы ананың табысынан әлеуметтік аударымдар есептелмейді;
- егер қызметкерде тиісті марапаттар болса («Алтын алқа», «Күміс алқа», 1 немесе 2 дәрежелі «Ана даңқы» ордені, «Батыр ана» атағы), оның табысынан МӘМС жарналары мен аударымдары есептелмейді.
Бұл жағдайда 53 жаста зейнетке шыққан көпбалалы ана-зейнеткердің табысынан:
- МЗЖ (ҚР ӘК 207-бабы, 1-тармағына сәйкес белгіленген зейнеткерлік жасқа жеткенге дейін);
- ЖТС (салықтық түзетулер мен шегерімдерден кейінгі табыс);
- Әлеуметтік салық ұсталады.
Қорытынды:
Көпбалалы ата-аналардың табысына салық салу негізінен стандартты тәртіппен жүргізіледі. Есептеуге тек көпбалалы ананың мемлекеттік марапаттарының болуы немесе оның 53 жаста ерте зейнетке шығуы әсер етуі мүмкін.
2025 ж. бастап екі көпбалалы ата-ананың да ЖТС бойынша көпбалалы отбасыларға арналған салықтық шегерімді қолдану құқығы бар.
Егер белгілі бір қызметкердің табысынан салықтар мен әлеуметтік төлемдерді есептеуде қиналсаңыз, «Mybuh.kz» қызметкерлері сізге кеңес береді. Тәжірибелі бухгалтер есеп жүргізіп, жеңілдіктің қолданылуы немесе қолданылмауының негізін түсіндіреді. Кеңес алу үшін өтінім қалдырыңыз, біз жұмыс уақытында хабарласамыз.
