297 Белгілі болғандай, ипотекалық қарызы бар жеке тұлғаларға мемлекет сыйақылар бойынша салықтық шегерім түрінде жеңілдік береді.
Егер бұған дейін бұл құқық тек «Отбасы банкінде» ипотекасы бар адамдарда болса, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап мұндай құқық Қазақстандағы кез келген банкте ипотекасы бар барлық қарыз алушыларға берілді (ҚР СК 351-бабы 1-тармағы). Бірақ, егер қызметкерде ипотека болса, оның жалақысынан ЖТС ұстамауға болады дегенді білдіре ме? Түсініп көрейік…
ҚР Салық кодексіне жүгінейік.
ҚР СК 351-бабына сәйкес, қызметкер жалақысының сыйақы төлеуге жұмсалған шығыстарға тең бөлігі (яғни, несие бойынша пайыздарды өтеу сомасы) ЖТС-қа салынбайды. Яғни, ЖТС-тан босатылатын барлық табыс (жалақы) емес, тек банкке төленген сыйақы сомасына тең бөлігі ғана.
ҚР СК 351-бабы 3-тармағында сыйақылар бойынша салықтық шегерімді қолдану үшін растайтын құжаттар ретінде мыналар белгіленген:
- ипотекалық тұрғын үй қарызы шарты;
- сыйақы сомасы бөлініп көрсетілген ипотекалық тұрғын үй қарызын өтеу кестесі;
- аталған қарыз бойынша сыйақыны өтеуді растайтын құжат (төлем түбіртегі).
Сондай-ақ, шегерімді қолдану туралы қызметкердің өтініші қажет болады.
Ипотека бойынша ай сайынғы төлемді өтеу кезінде, қызметкер төлемді растаушы құжаттардың көшірмелерін (төлем кестесіне сәйкес) жұмыс берушінің бухгалтериясына ұсынуы тиіс.
Салықтық шегерім тек сыйақы сомасына ғана қатысты, негізгі қарызға қолданылмайды. Сонымен қатар, ҚР СК 351-бабы 2-тармағына сәйкес, шегерім сомасына шектеу қойылған – 118 АЕК-тен аспауы керек.
Маңыздысы: сыйақы сомасын лимиттен аспау үшін ипотекалық тұрғын үй қарызын өтеу кестесімен ай сайын салыстыру қажет.
ҚР СК 351-бабы 4-тармағына сәйкес, салықтық шегерімдер келесі күндердің ең кеші түскен салық кезеңінде қолданылады:
- өтеу кестесі бойынша сыйақыны төлеу күні;
- сыйақыны төлеу күні.
Осылайша, қызметкерде ипотекалық қарыздың болуы оны ЖТС төлеуден толық босатпайды. Бұл оған тек жеңілдік алуға (жалақысының банкке төленген сыйақы сомасына тең бөлігін ЖТС-тан босатуға) құқық береді және тек ҚР СК 351-бабы 3-тармағында көзделген құжаттар пакеті ұсынылған жағдайда ғана қолданылады.
2025 жылғы ЖТС есебі мынадай болады:
ЖТС = (Оклад – МЗЖ (10%) – 14 АЕК – МӘМС жарнасы – өтеу кестесі бойынша сыйақы) * 10% = ЖТС.
Мысалы, 2025 жылы қызметкердің айлық жалақысы 200 000 тг. Ипотекалық қарыз шарты мен өтеу кестесіне сәйкес, ол ай сайын 95 000 тг ипотека төлейді, оның ішінде сыйақы сомасы – 25 000 тг. ЖТС-ты есептейміз:
(200 000 – 20 000 МЗЖ – (143 932) – (200 0002% МӘМС) – 25 000) * 10% = (200 000 – 20 000 – 55 048 – 4 000 – 25 000) * 10% = 95 952 * 10% = 9 595 тг ЖТС.
Егер қызметкер сыйақы бойынша шегерімді пайдаланбаса және бухгалтерияға өтініш бермесе, ай сайын оның жалақысынан ұсталатын сома:
(200 000 – 20 000 МЗЖ – (143 932) – (200 0002% МӘМС)) * 10% = (200 000 – 20 000 – 55 048 – 4 000) * 10% = 120 952 * 10% = 12 095 тг ЖТС.
Осылайша, өтініш берген жағдайда, қызметкер ай сайын ЖТС-тан:
12 095 – 9 595 = 2 500 тг үнемдейді.
Егер сізге салықтық шегерімдерді қолдану мәселесі бойынша тәжірибелі бухгалтердің немесе салық маманының кеңесі қажет болса, сізге «Mybuh.kz» мамандары көмектеседі. Өтінім қалдырыңыз, біз жұмыс уақытында хабарласамыз.
