1879 Белгілі бір жеке тұлғаға қатысты мәліметтерді сақтау үшін, сондай-ақ Қазақстанда жеке тұлғаларды сәйкестендіруді жеңілдету мақсатында азаматтарға және, кейбір жағдайларда, ел аумағында уақытша жүрген шетелдіктерге жеке сәйкестендіру нөмірлерін (ЖСН) беру жүйесі қолданылады. 12 таңбалы нөмірде қандай мәліметтер бар екенін және ЖСН-ды қалай алу керегін төменде айтып береміз…
ЖСН дегеніміз не?
Жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН) – жеке тұлғаларға арналған құжаттарды дайындау кезінде ақпараттық жүйе қалыптастыратын, цифрлардан тұратын бірегей 12 таңбалы комбинация. ЖСН алғаш рет тұлғаны ақпараттық жүйеде тіркеу кезінде автоматты түрде қалыптастырылады. Бұдан кейін жеке тұлғаға берілген нөмір өзгертілмейді және қайта қалыптастырылмайды. Белгілі бір ЖСН-ға (яғни жеке тұлғаға) қатысты мәліметтер сақталады:
- Жеке сәйкестендіру нөмірлерінің ұлттық тізілімінде;
- Мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелерінде (соның ішінде ҚР ҚМ МКК базасында);
- Басқа мемлекеттік мекемелердің базаларында.
ЖСН беру Қазақстанда 2007 жылдан, 2007 жылғы 12 қаңтардағы №223 заң қабылданғаннан кейін басталды. 2007 жылғы тамыздан бастап ҚР азаматтарының жеке басын куәландыратын құжаттарын ЖСН бар жаңа үлгідегі құжаттарға қайта рәсімдеу басталды. Жаңа құжаттар (соның ішінде балалардың туу туралы куәліктері) рәсімдеу кезінде әдетте ЖСН-ды қамтиды.
ЖСН-дағы цифрлар қалай шифрланады және оны құжаттардан қайдан көруге болады?
Кәмелетке толған ҚР азаматтары өз ЖСН-ын мына жерден көре алады:
- жеке куәліктің алдыңғы бетінде, туған күнінің астында;
- ҚР азаматының паспортындағы 32-бетте.
Сондай-ақ ЖСН бар интегралды микросхема келесі құжаттарда орналасқан:
- ҚР-дағы шетелдіктің тұруға ықтиярхаты;
- азаматтығы жоқ адамның куәлігі;
- қандас куәлігі және т.б.
12 таңбалы нөмір мынадай түрде шифрланады:
- алғашқы 6 цифр – жеке тұлғаның туған жылы, айы және күні;
- 7-ші цифр – туған ғасыры және жынысы (XX ғасырда туған ер адамдарда – 3 саны, әйел адамдарда – 4 саны; XXI ғасырда туған ер адамдарда – 5 саны, әйел адамдарда – 6 саны);
- 8–11-ші цифрлар – жүйеде тіркеу реттік нөмірі;
- 12-ші цифр – бақылау саны және автоматты түрде анықталады.
ЖСН жеке тұлғаның өзіне не үшін қажет?
Мемлекеттік органдар жеке тұлғаларды сәйкестендіру үшін ЖСН қолданады. Демек, жеке тұлғалардың өздеріне ЖСН мынадай мемлекеттік қызметтерді пайдалану үшін қажет:
- жеке басты куәландыратын құжаттарды алу;
- неке қию;
- жылжымайтын мүлік пен автокөлікті мемлекеттік тіркеу;
- төлемдер мен аударымдар жасау;
- салық төлеу;
- сыртқы экономикалық қызмет жүргізу;
- бизнесті тіркеу және т.б.
ЖСН-ды жаңа туған балаға және ҚР азаматына қалай алуға болады?
Қазақстан азаматтары ата-анасынан туған және ҚР АХАТ органдарында туу туралы куәлік алған жаңа туған нәрестелерге ЖСН куәлік беру кезінде бірден тағайындалады және құжатта көрсетіледі. Бала 16 жасқа толған кезде жеке куәлік алғанында ЖСН өзгеріссіз жаңа құжатқа көшіріледі. Бұл жағдайда ЖСН алу үшін қосымша әрекет қажет емес.
Жеке куәлігі бар ҚР азаматтары да құжатты алу немесе жаңасына ауыстыру кезінде ЖСН алады. Ел азаматтарына ЖСН беру науқаны 2007 жылдан басталғандықтан, қазіргі таңда ЖСН-ы жоқ адамдар жоқтың қасы (жекелеген жағдайларды қоспағанда).
Осылайша, 2007 жылғы 13 тамыздан кейін туған балалардың ЖСН-ы туу туралы куәлікте көрсетілген.
2007 жылғы 13 тамызға дейін туған, бірақ қандай да бір себеппен жеке куәлігі жоқ, және туу туралы куәлігінде ЖСН көрсетілмеген адамдарға ЖСН ІІМ органдарында беріледі.
Ол үшін ХҚКО-ға ата-анасының (заңды өкілінің) бірінің жеке басын куәландыратын құжаты және баланың туу туралы куәлігі ұсынылады.
Маңызды: ҚР-дан тыс жерде туған адамдардың туу туралы куәліктері халықаралық шарттарға сәйкес келуі тиіс, ҚР-ның шетелдік мекемелері берген туу туралы куәліктерден басқа.
Республикадан тыс жерде берілген туу туралы куәліктерді заңдастырмай немесе апостиль қоймай ЖСН беруге негіз бола алмайды.
ЖСН 1 (бір) жұмыс күні ішінде беріледі.
Берілген ЖСН нөмірі туу туралы куәлікке қоса берілетін қосымшада көрсетіледі.
ЖСН өмір бойы бір рет беріледі және өзгертілмейді, тек бала асырап алу (асырап алу) жағдайларын қоспағанда.
ЖСН-ды шетелдікке қалай алуға болады?
Қазақстанда тұруға ықтиярхаты жоқ шетел азаматтары ЖСН-ды мына жағдайларда алуы тиіс:
- банк шотын ашу қажет болса;
- Қазақстандағы көздерден табыс алса;
- салық салынатын мүлікті (автокөлік, жылжымайтын мүлік) сатып алса;
- ҚР резиденті заңды тұлғаның немесе бейрезидент заңды тұлға филиалының басшысы болып тағайындалса.
ЖСН алмас бұрын шетелдіктер Қазақстанның көші-қон полициясында уақытша тіркеуден өтуі тиіс. Содан кейін ХҚКО-ға жеке өзі жүгінеді.
ХҚКО-ға жүгінген кезде мына құжаттарды ұсыну қажет:
- ЖСН тағайындауға өтініш;
- жеке басын куәландыратын құжаттың (паспортының) нотариалды куәландырылған көшірмесі;
- ҚР-да уақытша болуды тіркеу туралы куәлік.
Паспорт көшірмесі қазақ және (немесе) орыс тіліне нотариалды куәландырылған аудармасымен бірге ұсынылуы тиіс. Аударма көшірмесі көші-қон карточкасы мен ҚР-да уақытша тұруды тіркеу куәлігінің көшірмелерімен бірге тігілуі керек.
Бар болған жағдайда, сондай-ақ ұсыну қажет:
- шетел азаматының өз елінде салықтық тіркеуден өткенін растайтын құжаттың нотариалды көшірмесі;
- ҚР-дағы көздерден табыс көлемін растайтын құжаттың көшірмесі.
Құжаттарды ХҚКО-ға тапсырғаннан кейін ЖСН беру туралы куәлікті рәсімдеу 1 жұмыс күнін алады. Қызмет ақысыз көрсетіледі.
Шетелдікке ЖСН-ды сенімхат бойынша, Egov порталы арқылы қалай алуға болады?
Егер шетелдікке ЖСН-ды өзі алу қиын болса немесе Қазақстанға келмей алғысы келсе, ол мұны сенімхат арқылы жасай алады.
ЖСН алуға сенімхат ҚР азаматының атына беріледі және шетелдіктің тұрған елінде нотариалды куәландырылып, Қазақстан үшін апостиль қойылуы тиіс.
Сенімхаттың түпнұсқасы қазақ және (немесе) орыс тіліне аударылып, аудармасы нотариалды куәландырылуы тиіс.
Сондай-ақ, Қазақстан үшін апостиль қойылған шетелдіктің паспортының нотариалды куәландырылған көшірмесі талап етіледі.
Егер шетелдік елде болмаса, көші-қон картасы және ҚР-да уақытша тұруды тіркеу куәлігі талап етілмейді.
Көрсетілген құжаттардың электронды көшірмелері болған жағдайда, сенім білдірілген тұлға ХҚКО-ға жеке өзі барып, шетелдікке ЖСН тағайындауға өтініш бере алады.
Нәтижесінде ЖСН беру туралы тіркеу куәлігі немесе дәлелді бас тарту беріледі. Қызмет көрсету мерзімі – 1 жұмыс күні. Қызмет ақысыз көрсетіледі.
Егер сіз ЖСН алуға кететін уақытыңызды үнемдегіңіз келсе, мұны «Mybuh.kz» мамандарына тапсыра аласыз. Біздің мамандар ЖСН, ЭЦҚ, қазақстандық банкте шот ашу және т.б. қызметтерді тез алуға көмектеседі. Өтініш қалдырыңыз, біз қызметтеріміз туралы толығырақ кеңес береміз.
