152 Қазақстан банктерінде шот ашу «Клиенттердің банк шоттарын ашу, жүргізу және жабу қағидаларымен» реттеледі (Ұлттық Банктің 2016 жылғы 31 тамыздағы №207 қаулысымен бекітілген).
Аталған қағидалардың 26-тармағына сәйкес, келесі тұлғаларға шот ашуға рұқсат етіледі:
- ҚР резиденті-жеке тұлғаларға;
- ҚР резиденті емес жеке тұлғаларға;
- жеке кәсіпкерлерге;
- жеке нотариустарға, жеке сот орындаушыларға, адвокаттарға және кәсіби медиаторларға;
- шаруа немесе фермер қожалықтарына;
- ҚР резиденті заңды тұлғаларға;
- ҚР резиденті емес заңды тұлғаларға;
- ҚР аумағында филиал немесе өкілдік арқылы жұмыс істейтін ҚР резиденті емес заңды тұлғаларға.
Осылайша, заң бойынша шетел азаматтарына – жеке де, заңды тұлғаларға да – Қазақстанда банк шотын ашуға тыйым салынбаған.
Нерезиденттерге келесі шот түрлері қолжетімді:
- ағымдағы шоттар (күнделікті операциялар үшін),
- жинақ шоттар (қаражатты сақтау үшін),
- мультивалюталық шоттар,
- виртуалды карталар және басқа да карталық өнімдер.
Шетелдікке банк шотын ашу үшін не қажет?
Жеке тұлға-резидент емес — ағымдағы шот ашу үшін тек тұлғаны куәландыратын құжат (паспорт) қажет.
Филиал немесе өкілдік арқылы жұмыс істейтін заңды тұлғалар:
- қол қою үлгілері бар құжат;
- банктік құжаттарға қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке куәлігінің көшірмесі;
- филиал не өкілдік басшысының өкілеттігін растайтын құжаттар;
- заңды тұлғаның сенімхаты.
Қазақстанда тіркелмеген заңды тұлғалар (резидент емес заңды тұлғалар):
- қол қою үлгілері немесе өкілдердің өкілеттігін растайтын құжаттар (нотариалды куәландырылған, заңдастырылған немесе апостиль қойылған);
- сауда тізілімінен үзінді немесе басқа ұқсас құжат (нотариалды расталып, қазақ немесе орыс тіліне аударылған, қажет болса – заңдастырылған немесе апостиль қойылған);
- банктік құжаттарға қол қоюға уәкілетті тұлғаның жеке куәлігінің көшірмесі.
Сондай-ақ келесі құжаттар қажет болады:
- құрылтай құжаттарының көшірмелері,
- салық төлеуші ретінде тіркелу туралы куәлік көшірмесі.
Ең алдымен, шетелдік азаматқа Қазақстанда жеке сәйкестендіру нөмірі (ЖСН) (жеке тұлғаларға) немесе бизнес сәйкестендіру нөмірі (БСН) (заңды тұлғаларға) алу қажет. Бұл нөмірсіз ешбір банк шот ашпайды.
ЖСН/БСН Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті арқылы беріледі. Бұл салық есебіне тұруды білдіреді.
Шетелдік жеке тұлғаға ЖСН қалай алуға болады?
Егер шетелдік азамат Қазақстанда тұруға ықтиярхат (ВНЖ) иеленсе, онда ЖСН оған ықтиярхат берілген кезде автоматты түрде беріледі. Қосымша ештеңе рәсімдеудің қажеті жоқ. ЖСН ықтиярхаттың алдыңғы бетінде, туған күннің астында көрсетіледі. Егер ЖСН көрсетілмесе, шетелдік азамат өз тұрғылықты мекенжайы бойынша ішкі істер органдарына жүгініп, құжаттарын қайта рәсімдеуі қажет.
Егер шетелдік Қазақстанда тұрмайтын резидент емес тұлға болса, ЖСН алу үшін:
1. Қазақстанға келуі;
2. Өзінің төлқұжатымен Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО/ЦОН) жеке баруы;
3. Кезек нөмірін алып, маманға ЖСН алу қызметін қажет ететінін түсіндіруі тиіс.
ХҚКО қызметкерлері қажетті рәсімдерді өздері жүргізеді, нәтижесінде шетелдік азамат ЖСН тіркеу туралы куәлік немесе жеке тұлғаның тіркеу деректері көрсетілген анықтаманы алады.
ЖСН тегін беріледі. ЖСН рәсімдеу мерзімі — 1 жұмыс күні. ЖСН алынғаннан кейін оны Egov.kz порталының жеке кабинетінде жүктеп алуға болады. Бұл куәлікті шетелдік азамат өзімен бірге әрқашан сақтауы керек, өйткені ЖСН Қазақстанда жиі қажет болады.
Маңызды: ЖСН адамға өмірінде бір рет беріледі және ешқашан өзгермейді. Егер шетелдік ЖСН нөмірін ұмытып қалса, оны ХҚКО-да немесе салық басқармасында паспортын көрсету арқылы анықтай алады.
Қазақстанда жүрген шетелдік азамат өз бетімен банкте шотты қалай аша алады?
Егер шетелдік азамат Қазақстан аумағына кірсе, онда ЖСН алу және банкте шот ашу рәсімдерін өздігінен жүргізе алады. Бұл бар болғаны 1–2 күн уақыт алады және қаржылық шығындарды талап етпейді.
Назар аударыңыз: Қазақстанға шекара арқылы кірген шетелдік азаматтар елге келген күннен бастап 30 күн ішінде банк шотын (немесе карта) ашуға құқылы.
1. SIM-карта сатып алу
Алдымен шетелдік азамат Қазақстандық байланыс операторларының бірінен SIM-карта сатып алуы қажет. Бұл карта шот ашу кезінде қажет болады.
2018 жылдан бастап Қазақстанда SIM-карталарды тіркеу міндетті. Сатып алынғаннан кейін шетелдікке SMS-хабарлама келеді, онда SIM-картаны тіркеу үшін нұсқаулар болады. Бұл тіркеу телефон арқылы арнайы команданы теру арқылы жүзеге асады.
2. ЖСН алу
Алдыңғы бөлімде көрсетілгендей, шетелдік ХҚКО-ға барып, төлқұжатымен ЖСН рәсімдейді.
3. Банкке жүгіну
ЖСН алған соң, шетелдік азамат кез келген қазақстандық банктің бөлімшесіне бара алады. Өзімен бірге келесі құжаттар болуы қажет:
- Қазақстандық SIM-картасы орнатылған және тіркелген ұялы телефон;
- Паспорт;
- ЖСН нөмірі көрсетілген құжат (Жеке тұлғаның тіркеу деректері немесе тіркеу куәлігі);
- Қазақстан аумағында болуға негіздеме (визасы, шекарадан өту туралы мөр, көші-қон тіркеуі, келу туралы хабарлама және т.б.).
4. Қандай шот қажет екенін шешу
Алдын ала қандай шот ашқыңыз келетінін анықтап алыңыз (ағымдағы, жинақ, мультивалюталық және т.б.) және қай валютада (теңге, доллар, еуро, рубль). Өз қалауыңызды банк менеджеріне айтып, бірнеше минут ішінде шотыңыз ашылады.
Шотқа Visa немесе MasterCard жүйесінің пластикалық немесе виртуалды картасы шығарылуы мүмкін. Жылдық қызмет көрсету құны – 1 500–3 000 теңге (немесе 3–6 АҚШ доллары). Көптеген банктерде бірінші жыл тегін.
Онлайн ашу
Қазақстанда тұруға ықтиярхат иелері банк картасын өз бетінше онлайн, банктердің мобильдік қосымшалары арқылы аша алады.
Қазақстанда шетелдік заңды тұлға (компания) банк шотын қалай аша алады?
Егер шетелдік заңды тұлға (компания) Қазақстанда банк шотын ашқысы келсе, компания өкілі — директор немесе құрылтайшы келесі әрекеттерді орындай алады:
1. Өзі ХҚКО-ға барып, жеке басына ЖСН және компанияға БСН мен ЭЦҚ (электрондық цифрлық қолтаңба) рәсімдей алады;
2. Немесе сенімхат арқылы бұл істі Қазақстан азаматына тапсыра алады.
БСН және ЭЦҚ нені білдіреді?
- БСН (Бизнес сәйкестендіру нөмірі) – компанияға Қазақстанда заңды мәртебе береді;
- ЭЦҚ – банктермен, мемлекеттік органдармен және контрагенттермен жұмыс жасау үшін қажет.
БСН алу үшін қандай құжаттар қажет?
ХҚКО-ға (немесе салық басқармасына) келесі құжаттар ұсынылады:
- Компанияның Жарғысының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
- Сауда реестрінен үзінді көшірме немесе балама құжат (Ресей үшін – ЕГРЮЛ-дан үзінді);
- Заңды тұлғаның тіркеу туралы куәлігі (нотариалды куәландырылған көшірме);
- Резидент елде салық төлеуші ретінде тіркелгенін растайтын куәлік;
- Егер БСН сенім білдірілген тұлға арқылы рәсімделсе – нотариалды куәландырылған сенімхат.
Банк шотын ашу
ЖСН мен БСН рәсімделгеннен кейін, шетелдік компания таңдаған банкке жүгініп, шот ашуға өтініш береді.
Ұсынылатын құжаттар тізімі (әр банк нақты талаптарды өзі белгілей алады):
- БСН куәлігі;
- Директордың ЖСН куәлігі;
- Компания жарғысының нотариалды куәландырылған көшірмесі;
- Сауда реестрінен үзінді көшірме (Ресей үшін – ЕГРЮЛ);
- Заңды тұлғаның тіркеу туралы куәлігі;
- Директорды тағайындау туралы шешім;
- Сенімді өкілді тағайындау туралы бұйрық;
- Банктегі өкілдік құқық берілген тұлғаға арналған сенімхат;
- Директор мен 10%-дан астам үлесі бар құрылтайшылардың төлқұжаттарының нотариалды көшірмелері.
Құжаттар қабылданғаннан кейін банкпен банктік қызмет көрсету туралы шартқа қосылу рәсімі жүргізіледі. Клиентке:
- Шот реквизиттері;
- Және интернет-банкингке қол жеткізу құралдары беріледі.
Егер шетелдік Қазақстан аумағында жаңа компанияны тіркейтін болса, онда мұндай компанияны онлайн тіркеу кезінде банк шоты автоматты түрде ашылады.
Толығырақ шетелдік азамат үшін Қазақстанда ЖШС ашу, сонымен қатар БСН алып, заңды тұлғаға шот ашу туралы мына жерден оқи аласыз.
Қазақстандық банкте шоты немесе картасы бар Ресей азаматына нені білу қажет?
Қазақстандық банкте шот (карта) ашқаннан кейін шетелдік азамат Visa немесе MasterCard төлем жүйелері ұсынатын барлық функцияларды пайдалана алады. Алайда, егер бұл картаны Ресей Федерациясының аумағында қолданғысы келсе, санкцияларға байланысты бұл мүмкін болмайды.
Ресей азаматы Қазақстандағы картасына валютада қаражат қабылдап, оларды:
- өз атына ресейлік банкте ашылған рубльдік картаға;
- немесе шетелдік банктердің карталарына аудара алады.
Алайда, қазіргі таңда барлық банктер рубльмен аударым жасамайды, ал кейбір банктерде доллар және еуромен операциялар шектелген. Сондықтан бірнеше қазақстандық банкте карта ашып, балама мүмкіндіктер қарастырып қойған жөн – бұл өзгермелі жағдайларда икемді болуға көмектеседі.
Сонымен қатар, қазақстандық банк картасымен Ресей аумағында дүкенде төлем жасауға немесе банкоматтан қолма-қол ақша алуға болмайды.
Бірақ мұндай карта сізге мыналарға мүмкіндік береді:
- валютада төлем қабылдау (банкке байланысты);
- онлайн-сатып алуларға төлеу;
- Ресейден тыс елдерде төлем жасау;
- туыстарға шетелге ақша аудару.
