26 Қазақстанда жер учаскелерінің иелері жер салығын төлеуге міндетті. Бұл талап заңды тұлғаларға да, жеке тұлғаларға да қатысты. Жердің әртүрлі санаттарына салық мөлшерлемелері әртүрлі болып белгіленеді. Белгілі бір учаскеге қандай мөлшерлеме қолданылатынын, салық сомасын қалай есептеуді және оны қандай мерзімде төлеу керектігін төменде қарастырамыз.
Жер салығы дегеніміз не және оны кім төлеуге міндетті?
Жер салығы – бұл учаскенің меншік иесі болып табылатын заңды және жеке тұлғалардан бюджетке алынатын төлем:
- меншік құқығы негізінде (жеке үйлер, саяжайлар және т.б.);
- тұрақты жер пайдалану құқығы негізінде;
- өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығы негізінде (ҚР Салық кодексі 498-бабы 1-тармағы).
Жалпы жер салығын есептеу және төлеу тәртібі ҚР СК 511-бабымен реттеледі, ал заңды тұлғалар мен ЖК үшін есептеу және төлеу мерзімдері ҚР СК 512-бабында, жеке тұлғалар үшін – ҚР СК 514-бабында белгіленген.
Салық салу объектісі болып жер учаскесі табылады. Салық салу мақсатында жерлер бірнеше санатқа бөлінеді, және олардың барлығы бірдей салық салуға жатпайды.
Жер санаттары:
- ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер;
- елді мекендердің жерлері (тұрғын үй қоры алып жатқан және бос жерлер);
- өнеркәсіп, көлік және басқа ауыл шаруашылығына арналмаған жерлер;
- ерекше қорғалатын аумақтардың жерлері;
- орман қорының жерлері;
- су қорының жерлері;
- запастағы жерлер.
Соңғы төрт санаттағы жерлер мүлдем салық салуға жатпайды. Ал алғашқы үш санатқа жататын жерлер де толық көлемде салық салуға жатпауы мүмкін. Мысалы, ҚР СК 500-бабының 2-тармағына сәйкес, келесі учаскелер салық салу объектісі болып табылмайды:
- елді мекен шегіндегі жалпы пайдаланудағы жерлер (көшелер, саябақтар, зираттар, жағажайлар және т.б.);
- жалпы пайдаланудағы автожолдар алып жатқан жерлер;
- консервацияланған объектілер орналасқан учаскелер, егер консервация ҚР Үкіметінің шешімімен жүргізілген болса.
Жер салығы қалай есептеледі?
Салық сомасы учаскенің орналасқан жеріне, ауданына және оның құрылыспен қамтылған-қамтылмағанына байланысты. Салық базасы ретінде учаскенің ауданы алынады, оған тиісті мөлшерлеме және (болған жағдайда) жеңілдік қолданылады.
Заңды тұлғалар мен ЖК салық сомасын өздері есептейді, ал жеке тұлғалар үшін есептеуді мемлекеттік кірістер басқармасы (МКБ) жүргізеді. Егер учаске толық жылға тиесілі болмаса (мысалы, жыл ішінде сатылған болса), салық сомасы нақты иелену немесе пайдалану мерзіміне пропорционалды есептеледі.
Базалық мөлшерлемелерді:
- ҚР СК 505-бабынан;
- Egov.kz порталынан («Басты бет» → «Азаматтарға» → «Жылжымайтын мүлік» → «Жер қатынастары» → «Пайдалы ақпарат» → «Жер салығын төлеу: қайда, қалай және қанша») білуге болады.
Жергілікті атқарушы органдар белгілі бір әкімшілік аумақтарға жататын жерлерге салық мөлшерлемесіне түзету коэффициенттерін белгілеуі мүмкін. Объектінің орналасуына қарай ставка бірнеше есе ұлғаюы да мүмкін (мысалы, ҚР СК 509-бабына сәйкес, АЖҚС және казино орналасқан жерлердің ставкасы базалық мөлшерлемеден 10 есе жоғары).
Маңызды: 2020 жылдан бастап көпқабатты үй тұрғындары жер салығынан босатылды. Қалған жеке тұлғаларға жер және мүлік салығы бір квитанцияда бірге көрсетіледі.
Салық төлеу мерзімдері:
- жеке тұлғалар – есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қазанына дейін жылына 1 рет;
- заңды тұлғалар – тоқсан сайын тең үлеспен: 25.02, 25.05, 25.08 және 25.11 (ҚР СК 512-бабы 4-тармағы).
Мерзімді өткізіп алсаңыз, әр күн үшін 1,25 қайта қаржыландыру мөлшерлемесі көлемінде өсімпұл есептеледі.
Заңды тұлғалар мен ЖК 15 ақпанға дейін ағымдағы төлемдер есебін тапсырады (ҚР СК 516-бабы), ал декларацияны – есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызына дейін (ф.700.00).
Қайда және қалай төлеуге болады?
- банк бөлімшесінде реквизиттер бойынша;
- «Қазпошта» бөлімшесінде;
- МКБ кассасында;
- коммуналдық төлемдер түбіртегімен (жеке тұлғаларға);
- Egov.kz порталында;
- банктердің мобильді қосымшалары арқылы (Kaspi.kz, т.б.);
- e-Salyk салық әмияны арқылы.
Egov.kz арқылы төлеу үшін: авторизация → «Басты бет» → «Азаматтарға» → «Кеден және салықтар» → «Салық салу» → «Онлайн төлем» → ИИН автоматты түрде толтырылады → МКБ, сома, КНП «Салық және өзге міндеттемелер», КБК «104302» таңдалады → «Төлеу».
Жер салығынан кімдер босатылады (ҚР СК 498-бабы 3-тармағы):
- АСН төлеушілер (шаруа, фермер қожалықтары);
- мемлекеттік мекемелер;
- діни бірлестіктер;
- ҰОС ардагерлері, мүгедектер, тыл еңбеккерлері, 18 жасқа дейінгі жетім балалар (тұрғын үй, саяжай, гараж жерлері бойынша);
- «Батыр ана» атағы бар көпбалалы аналар;
- зейнеткерлер (мекенжайда тек зейнеткерлер тіркелген жағдайда).
Mybuh.kz көмегі:
Егер сізде бухгалтер болмаса және есепті өзіңіз жүргізсеңіз, «Mybuh.kz» мынаны ұсынады:
- мүлік салығы бойынша кеңес;
- ф.701.00 және ф.700.00 дайындау және тапсыру.
Бағалар:
- бір реттік кеңес – 5 000 тг;
- ф.701.00 – 10 000 тг;
- ф.700.00 – 10 000 тг.
Біздің бухгалтерлер есепті қателіксіз жасап, салық органдары қабылдайтынына кепілдік береді. Өтінімді төменде қалдырыңыз, біз сізге жұмыс уақытында хабарласамыз.
