3580
ҚР ҰҚ не дейді?
Егер салық төлеуші, салық декларациясын толтыруда қателік жіберсе немесе оған толықтырулар енгізу талап етілсе, онда ол оған қосымша салық есептілігін құру арқылы түзетуге құқылы (Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 211-ші бабының 1-ші тармағы).
«Қосымша» белгісі бар декларациясы, түзетулер енгізілген салық кезеңі үшін ұсынылады.
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 211-ші бабының, 2-ші тармағының,1-ші тармақшасына сәйкес, егер есеп берудегі сомалар өзгерсе, онда «қосымша көшірмеде» бұрын көрсетілген сомалар мен нақты салық міндеттемесі арасындағы айырмашылық көрсетіледі.
Мысалы, 910.00 негізгі формасында көрсетілген кіріс мөлшері 2 000 000 теңгені құрайды. Шындығында, 2 150 000 теңге көрсетілуі керек еді. Қосымша форма - айырмашылықты көрсетеді, яғни 150 000 теңге.
Уақытқа келетін болсақ, Қазақстан Республикасының Салық кодексінің 688-ші бабының 2-ші тармағына сәйкес 910.00-шы тармағында көрсетілген, салықтар есептілік кезеңнен кейінгі, екінші айдың 25-іне төленуі керек (жартыжылдық).
Уақытында төлемеген жағдайда өсімпұл салынады (ҚР Салық кодексінің 117-ші бабының 2-ші тармағының 2-ші тармақшасы). Өсімпұл салынған кезеңді, кері санау төлем мерзімі аяқталған күннен, кейінгі күннен басталады және бюджетке төленген күнге дейін (төлеген күнді қоса алғанда) жалғасады. Әрбір кешіктірілген күн үшін, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлеменің 1,25 мөлшерінде, айыппұл алынады.
01.01.2023-ші жылға дейінгі салықтық жеңілдіктер туралы не деуге болады?
Өздеріңіз білетіндей, 01.01.2020-шы жылдан бастап 01.01.2023-ші жылға дейін Қазақстанда кәсіпкерлер (ЖТС (КТС) және ӘС) салықтарынан босатылған, егер кәсіпкер келесіге сәйкес келсе:
• микро немесе шағын кәсіпкерлік субъектілер;
• арнайы салық режимдерін қолдану (оның ішінде, жеңілдетілген жүйедегі жеке кәсіпкерлерге де қолданылады).
Бұл критерийлер, микро немесе шағын кәсіпкерлік субъектілеріне сілтеме жасау үшін, Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінің 24-ші бабының 3-ші тармағында белгіленген:
• орташа жылдық кірісі 300000 АЕК-ке дейін, жұмысшылар саны 100 адамға дейін (шағын кәсіпкерлік);
• орташа жылдық кірісі 30000 АЕК-ке дейін, қызметкерлер саны 15 адамға дейін (микро кәсіпкерлік).
Жеке табыс салығын және әлеуметтік салығын төлеуден босату, тек мыналарды жүзеге асыратын салық төлеушілерге қолданылмайды:
1) есірткі құралдарының, психотроптық заттар мен прекурсорлардың айналымымен байланысты қызмет;
2) акцизделетін өнімді өндіру және (немесе) көтерме саудада өткізу;
3) нан өнімін қабылдау пункттерінде астықты сақтау жөніндегі қызмет;
4) лотерея өткізу;
5) ойын бизнесі саласындағы қызмет;
6) радиоактивті материалдардың айналымымен байланысты қызмет;
7) банктік (немесе банк операцияларының жекелеген түрлері) және сақтандыру нарығындағы қызмет (сақтандыру агентінің қызметін қоспағанда);
8) аудиторлық қызмет;
9) бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызмет;
10) несиелік бюролардың қызметі;
11) қауіпсіздік-күзет қызметі;
12) азаматтық және қызметтік қару мен оның оқ-жарақтарының айналымымен байланысты қызмет;
13) жер қойнауын пайдалану саласындағы қызмет, оның ішінде кеншілер қызметі;
14) пайдалы қазбаларды сату, оның ішінде трейдерлердің қызметі, көмір, мұнай сату қызметі;
15) мұнай өнімдерінің, жанармайдың, дизель жанармайының және мазуттың жекелеген түрлерін, бөлшек саудада өткізу;
16) сыртқы экономикалық қызмет (ЕАЭО елдерімен сыртқы экономикалық қызметті қоспағанда).
Жеңілдетілген жүйедегі жеке кәсіпкерлер - микро немесе шағын кәсіпкерлік субъектісі санатына жатқызу критерийлеріне, автоматты түрде сәйкес келеді, өйткені бұл арнайы режимнің кірістер шегі жылына 300 000 АЕК-тен төмен (алты айда 24 038 АЕК және 30 қызметкерге дейін, ҚР Салық кодексінің 683-ші бабына сәйкес).
Тиісінше, егер жеке кәсіпкер жоғарыда аталған 16 ерекшелікке кіретін қызметпен айналыспаса, онда ол 2023-ші жылға дейін, жеке табыс салығы мен әлеуметтік салығын төлеуден босатылады.
Бұл жағдайда жеке кәсіпкер, егер ол 910.00 декларациясында өз кірісін толық көрсетпеген болса, онда 910.00 нысанын «қосымша» белгісімен бірге, табыс сомаларының айырмашылығын көрсете отырып, тапсыруы керек. Бюджетке қосымша жеке табыс салығын және өсімпұлдардың мөлшерін төлеу талап етілмейді.
Егер жеке кәсіпкер ерекшеліктер тізіміне енгізілсе және салықтан босатуға жатпаса, онда:
• 910.00 нысанын «қосымша» белгісіне, кіріс сомаларының айырмашылығын көрсетіп, тапсырыңыз;
• табыстың айырмашылығынан ЖТС бюджетке қосымша төлем төлеу;
• бюджетке өсімпұл төлеу.
Мысал №1.
Жеңілдетілген жүйедегі жеке кәсіпкер, 2023-ші жылға дейін салықтан босатылады. 2021-ші жылдың қаңтарында жеке кәсіпкер 2020-шы жылдың 2-жартыжылдығына 300 0000 теңге көлемінде кірісті көрсете отырып, 910.00-шы нысанын ұсынды. Жеке кәсіпкер босатылуына байланысты, салық төлемеген.
Содан кейін, салық сомасын тағы 500 000 теңге қосу арқылы түзету қажет екені белгілі болды. Осыған байланысты, жеке кәсіпкерге Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер басқармасына қосымша 910.00 нысанын, онда «кіріс» жолында 500 000 теңге көрсетуі қажет. Салық немесе өсімпұлдарды төлеу қажет емес.
Мысал №2.
Жеңілдетілген жүйедегі жеке кәсіпкер, қауіпсіздік-күзет қызметі саласында айналысады, сондықтан салықтан босатылуға құқығы жоқ. 2020-шы жылдың 2-ші жартыжылдығына арналған декларацияда жеке кәсіпкер 3% мөлшерлемесі бойынша салықты есептеп, 30 000 000 теңге мөлшеріндегі кірісті көрсетіп, бюджетке төледі (50% -ЖТС, ӘА алып тастағанда 50% - ӘС) 25.02.2021-ші жылға дейін.
Содан кейін, тағы 500 000 теңге қосу арқылы кірісті түзету қажет болды. Жеке кәсіпкер мұны 01.01.2021-ші жылы анықтап, сол күні «кірістер» жолындағы 500 000 теңге сомасын көрсете отырып, 910.00 қосымша нысанын тапсырды.
Қосымша:
• 500 000 теңге кіріс сомасына салықтарды есептеу,3%-ды мөлшерлемемен;
• өсімпұл мөлшерін 2021-ші жылдың 26-шыақпанынан бастап және төлем күнін қоса есептегенде, әрбір мерзімі өткен күн үшін базалық мөлшерлеменің 1,25 еселенген мөлшерінде есептеңіз;
• жеке табыс салығын, әлеуметтік салығын және бюджетке өсімпұл мөлшерін төлеу.
Анықтама үшін: Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің 2021-ші жылғы базалық мөлшерлемесі жылдық -9%-ды құрайды.
Өсімпұлды есептеу формуласы:
P = (Берешек * 9/100 * 1,25 * Кешіктірілген күндер) / 365
Егер жеке кәсіпкер салықты 01.01.2021-ші жылы төлесе, кешіктіру 4 күнтізбелік күнді құрайды (26-шы, 27-ші және 28-ші ақпан және 1-ші наурыз). Бұл жағдайда өсімпұл мөлшері:
500000 * 3% = 15000 теңге. (салық берешегі)
(15000 * 9/100 * 1.25 * 4) / 365 = 18,49 теңге. (өсімпұл).
