72 Қазақстандық жұмыс берушілер жиі резидент емес қызметкерлердің қызметтерін пайдаланады. Әрдайым қызметкердің кеңседе және жалпы ҚР аумағында физикалық болуының қажеттілігі жоқ. Резидент емес қызметкер еңбек шарты бойынша қашықтан жұмыс істей алады, бұл ретте өз елінде тұруын жалғастырады. Егер резидент емес қызметкер қашықтан жұмыс істесе (ЕАЭО-ға мүше елдерде емес), жұмысқа рұқсат алу қажет пе? Мұндай жағдайда жалақыдан салық пен әлеуметтік төлемдерді қалай төлеу керек? Төменде айтып өтеміз…
Резидент емес қызметкермен қашықтан жұмысқа еңбек шартын қалай жасасуға болады?
Ең алдымен ҚР Еңбек кодексінің күші ҚР аумағында орналасқан жұмыс берушілер мен қызметкерлерге таралатынын ескеру қажет. Оның ішінде шетелдік заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері де бар.
Демек, егер қызметкер ҚР резиденті ЖШС-мен еңбек қатынастарында болса, онда жұмыс орнының орналасқан жеріне қарамастан (ҚР-дан тыс қашықтан жұмыс істеуді қоса алғанда), қызметкерге Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының нормалары қолданылады.
ТК РК 138-бабына сәйкес, қашықтан жұмыс – еңбек процесін жұмыс берушінің орналасқан жерінен тыс, еңбек процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана отырып жүзеге асырудың ерекше нысаны болып табылады. Қашықтан жұмыс еңбек шарты жасалған сәтте бірден немесе оның қолданылу мерзімі ішінде де келісіліп, бұл үшін еңбек шартына өзгерістер мен толықтырулар енгізілуі мүмкін.
Қашықтан жұмыс істейтін резидент емес қызметкермен еңбек шартын жасасу үшін ол ТК РК 32-бабына сәйкес құжаттарды ұсынады.
Резидент қызметкерлер жағдайындағыдай, еңбек шарты жазбаша түрде кемінде 2 дана жасалады және тараптар қол қояды. Бір данасы жұмыс берушіде сақталады, екіншісі қызметкерге жіберіледі.
ТК РК 33-бабына сәйкес, еңбек шарты ЭЦҚ арқылы куәландырылған электрондық құжат түрінде де жасалуы мүмкін.
Сондай-ақ жұмыс беруші жұмысқа қабылдау туралы бұйрық шығарады.
Осылайша, қашықтан жұмыс істейтін резидент емес қызметкерді жұмысқа қабылдау ҚР Еңбек кодексін сақтай отырып, стандартты рәсім бойынша жүзеге асырылады.
Қашықтан істейтін резидент емес қызметкердің табысынан салықтар мен әлеуметтік төлемдерді қалай төлеу керек?
Мұндай қызметкерлердің табыстарына салық салу бойынша, НК РК 217-бабы 1-тармағы 1) тармақшасына және 2-тармағына сәйкес, ҚР-да салық салу мақсатында резидент деп танылады:
- ҚР-да тұрақты болатын жеке тұлға;
- ҚР-да тұрақты болмайтын, бірақ өмірлік мүдделерінің орталығы ҚР-да орналасқан жеке тұлға.
НК РК 217-бабы 2-1 тармағына сәйкес, жеке тұлға кез келген бірізді 12 айлық кезең ішінде (келу және кету күндерін қоса алғанда), осы салық кезеңінде аяқталатын, елде кемінде 183 күн болса, ол тұрақты болатын болып танылады.
Егер шетелдік қызметкер ҚР аумағында тұрақты болатын болса, онда салық салу мақсатында ол ҚР резиденті болып танылады. Егер қызметкер Қазақстанға кірместен жұмыс істесе, онда ол салық салу мақсатында резидент емес болып танылады.
НК РК 644-бабы 1-тармағына сәйкес, резидент емес жеке тұлғаның табыстарына ЖТС төлем көзінен ұсталып, НК РК 646-бабында көрсетілген мөлшерлемелер бойынша салық салынады. Бұл ретте ЖТС бойынша салықтық шегерімдер қолданылмайды.
НК РК 644-бабы 1-тармағы 20) тармақшасына сәйкес, ҚР-дағы көздерден алынған табысқа резидент емес жеке тұлғаның ҚР-да резидент немесе резидент емес жұмыс берушімен жасалған еңбек шарты (келісімшарты) бойынша қызметтен табыстары жатады. Мұндай табыстар бойынша ЖТС мөлшерлемесі – 10% (НК РК 320-бабы 1-тармағы).
Сондай-ақ, НК РК 484-бабы 2-тармағына сәйкес, жұмыс беруші резидент емес қызметкердің табысынан әлеуметтік салықты 9,5% мөлшерінде есептейді.
Әлеуметтік төлемдерге қатысты: 2023 жылғы 01.07 бастап күшіне енген Әлеуметтік кодекстің 243-бабына сәйкес, міндетті әлеуметтік сақтандыруға шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, сондай-ақ ҚР аумағында тұрақты тұратын және ҚР аумағында табыс әкелетін қызметпен айналысатын қандастар да жатады.
Сәйкесінше, егер резидент емес қызметкер өз елінде тұрақты тұрып, Қазақстанда емес, қашықтан жұмыс істейтін болса, ол ҚР аумағында тұрақты тұратын болып табылмайды. Сондықтан оның табысынан әлеуметтік аударымдар есептелмейді.
ОСМС және ВОСМС бойынша да жағдай ұқсас: ҚР аумағында тұрақты тұрмайтын, бірақ ҚР резиденті жұмыс берушінің қашықтан жұмыс істейтін резидент емес қызметкерлеріне олар төленбейді.
ЕАЭО-ға кірмейтін үшінші елдерден келген резидент емес қызметкерлердің табысынан ЗТЖ (ОПВ) да есептелмейді, өйткені зейнетақы жарналарын есептеу бойынша халықаралық келісім жоқ.
Осылайша, егер резидент емес қызметкер қашықтан, Қазақстанға кірместен жұмыс істесе және ол ЕАЭО-ға кірмейтін елдің азаматы болса, онда ол үшін ОПВ, СО, ВОСМС және ОСМС төленбейді. Бірақ ЖТС 10% мөлшерінде және әлеуметтік салық 9,5% мөлшерінде төленеді.
Жұмыс беруші – салық агенті мұндай қызметкерді 200.00 нысанына қосады. Ал мұндай қызметкер іс жүзінде ҚР аумағында жұмыс істемейтіндіктен, оған шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат алудың қажеті жоқ.
Назар аударыңыз: еңбек шартын жасасу кезінде резидент емес жеке тұлға қазақстандық ЖСН (ИИН) алуға міндетті. Ол ЖТС төлеу және есептілікте мұндай қызметкерді көрсету үшін қажет болады. Сондай-ақ резидент емес жеке тұлғамен еңбек шартын enbek.kz порталы арқылы тіркеу керек.
ЖСН қалай алуға болатынын мына жерден біліңіз.
ЖСН-сыз шетелдікпен еңбек шартын жасауға бола ма, мына жерден біліңіз.
Егер сізге салық маманының, заңгердің кеңесі немесе тәжірибелі бухгалтердің көмегі қажет болса, сізге «Mybuh.kz» мамандары көмектеседі. Сондай-ақ бізден 200.00 нысанын және кез келген басқа салықтық есептілік нысанын жасау қызметін тапсырыс бере аласыз. Өтініш қалдырыңыз, біз сізбен жұмыс уақытында хабарласамыз.
