24 Инвентаризация кезінде пайдалануға жарамсыз болған НҚ анықталуы мүмкін: физикалық немесе моральдық тұрғыда тозған әрі қалпына келтіруге жатпайтын. Мұндай объектілерді баланстан қалай шығару керек? Оларды қалай кәдеге жарату қажет?
МСФО 16-ға жүгінеміз.
МСФО (IAS) 16-ға сәйкес, егер НҚ бұдан әрі пайдаланылмаса және болашақта экономикалық пайда әкелмесе, сондай-ақ бүліну, жоғалу, физикалық немесе моральдық тозу жағдайында, мұндай НҚ есептен шығарылуға жатады.
ЖШС бұйрықпен НҚ-ны есептен шығару жөніндегі комиссияны тағайындауы тиіс. Комиссия келесілерді ресімдейді:
- НҚ есептен шығару себебі көрсетілген бұйрық;
- Техникалық сараптама актісі.
Бухгалтерлік есепте НҚ-ны есептен шығару келесі құжаттармен ресімделеді:
- «Ұзақ мерзімді активтердің шығарылуын (есептен шығарылуын) рәсімдеу актісі» ДА-3 нысаны бойынша;
- «Көлік құралдарын есептен шығару актісі» ОС-2 нысаны бойынша (көлік құралдарына қатысты).
Актілер нысандары ҚР ҚМ-нің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы №562 бұйрығымен бекітілген.
Толық амортизацияланған НҚ-ны есептен шығару бухгалтерлік жазбада мынадай түрде көрсетіледі:
Дт 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы»
Кт 2410 «Негізгі құралдар»
НҚ-ны кәдеге жарату үшін ұйым басшысы НҚ кәдеге жарату туралы бұйрық шығарады және оны орындауға жауапты тұлғаны тағайындайды. Бұйрықта кәдеге жаратудың қалай жүргізілетіні көрсетіледі — өз күшімен немесе арнайы компанияларға тапсыру арқылы.
Кәдеге жаратумен лицензиясы бар мамандандырылған ұйымдар айналысады. Мұндай компаниямен шарт жасасу қажет. Кейбір кәдеге жаратушы кәсіпорындар істен шыққан көлік құралдарын, жабдықтарды сатып алумен де айналысады. Бұл жағдайда берілген объект үшін белгілі бір сома алуға болады.
Егер кәдеге жаратуды мамандандырылған компания жүргізсе, НҚ тапсыру қабылдау-тапсыру актісімен ресімделеді. Кейін кәдеге жаратушы кәсіпорын «Кәдеге жарату актісін» беруге міндетті.
Ескеріңіз: егер кәдеге жаратылатын объект көлік құралы болса, оны кәдеге жаратуға берер алдында арнайы ХҚКО-да («Азаматтарға арналған үкімет» МК ҰАО) мемлекеттік тіркеуден шығару қажет.
Егер кәдеге жаратуды компанияның өзі жүзеге асырса, онда НҚ кәдеге жарату актісі «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» заңның 7-бабы 3-тармағы талаптарына сәйкес ресімделеді.
Демонтаж кезінде кейін пайдалануға болатын бөлшектер немесе қосалқы бөлшектер қалуы мүмкін. Мұндай бөлшектерді есепке алу үшін «Ұзақ мерзімді активтерді бөлшектеу және демонтаждау кезінде алынған қорларды кіріске алу актісі» толтырылады.
Егер сізге НҚ-ны есептен шығару немесе бухгалтерлік есеп пен салық салуға қатысты кез келген басқа сұрақ бойынша кеңес қажет болса, сізге Mybuh.kz көмектеседі. Өтінім қалдырыңыз, біз жұмыс уақытында сізбен байланысамыз.
