22
Әрбір ЖШС-нің балансында өзінің автокөлігі бола бермейді. Кейде бұл экономикалық тұрғыдан да тиімсіз. Көп жағдайда ұйымдар автокөлікті жалға алғанды жөн көреді. Жеке тұлғадан автокөлікті ГПХ шарты бойынша жалға алуға бола ма? Әлде жалға беруші міндетті түрде Жеке кәсіпкер (ЖК) болуы керек пе?
Талдап көрейік.
ҚР АК-не сәйкес жеке тұлғалар өздерінің автокөлігін белгілі бір ақыға жалға беруге құқылы. ҚР АК 540-бабының 1-тармағында көрсетілгендей, жалға беруші (оның ішінде жеке тұлға да) мүліктік жалдау (жалға алу) шарты жасалған жағдайда, мүлкін уақытша иеленуге немесе пайдалануға ақыға беруге міндетті. Сондай-ақ, ҚР АК 541-бабының 1-тармағына сәйкес, жалға көлік құралдарын да беруге болады.
Автокөлікті жалға алғанда рәсімделетін алғашқы құжаттар жинағы:
- жол парағы (ЖЖМ шығынын есептен шығаруға негіз болады);
- ЖЖМ есептен шығару актісі;
- сатып алынған ЖЖМ бойынша аванстық есеп.
Жалға беруші ретінде жеке тұлға да (бұл жағдайда онымен ГПХ шарты жасалады), ЖК де шыға алады.
Егер жалға беруші жеке тұлғамен ГПХ шарты жасалса, жалға алушы салық агентінің функцияларын өзіне алады, яғни жалға берушінің табысынан ЖТС, МЗЖ және МЗЖР (белгілі жағдайларда), сондай-ақ МӘМС жарналарын есептеп, ұстап, бюджетке аударуға міндетті.
Егер жалға беруші ЖК болса, онда ЖТС пен қорларға төлемдерді есептеу және төлеу міндеті өзіне жүктеледі.
ҚР СК 356-бабының 3-тармағына сәйкес, төлем көзінен салық салынатын жеке тұлғаның (қызметкерден басқа) салық салынатын табысы мынадай тәртіппен айқындалады:
- ағымдағы салық кезеңінде төлем көзінен салық салынатын табыс сомасы,
- минус ҚР СК 341-бабының 1-тармағына сәйкес табыс түзету сомасы,
- минус әлеуметтік қорғау туралы заңнамада белгіленген мөлшерде міндетті зейнетақы жарналары түріндегі шегерім,
- минус ҚР СК 345-бабына сәйкес міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жарналары бойынша шегерім,
- минус ҚР СК 346-бабына сәйкес стандартты шегерімдер.
Шыққан сомаға ҚР СК 320-бабының 1-тармағына сәйкес 10% мөлшерлеме бойынша ЖТС салынады.
ЖК ретінде тіркелуге қатысты: ҚР Кәсіпкерлік кодексінің 35-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, тұрақты негізде жалдамалы еңбекті пайдаланбайтын жеке тұлға ЖК ретінде тіркелмеуге құқылы.
Демек, ЖШС ҚР АК-не сәйкес жеке тұлғамен (ЖК емес) автокөлік жалдау туралы ГПХ шартын жасай алады.
Маңыздысы – автокөлік қандай шарттарда жалға берілуде:
- экипажбен (авто + жеке тұлғаның жүргізуші ретіндегі қызметтері) немесе
- экипажсыз (тек автоның өзі).
Егер жеке тұлға (ЖК емес) ЖШС-ге автокөлікті экипажбен ГПХ шарты бойынша жалға берсе, ЖШС мынадай ұсталымдар жүргізуі тиіс:
- ЖТС 10% (шегерім: МӘМС, МЗЖ);
- МӘМС 2%;
- МЗЖ 10%;
- МЗЖР 2,5% (2025 ж.).
Егер жеке тұлға (ЖК емес) ЖШС-ге автокөлікті экипажсыз ГПХ шарты бойынша жалға берсе, ЖШС мынадай ұсталымдар жүргізеді:
- ЖТС 10% (шегерім: МӘМС);
- МӘМС 2% (2025 ж.).
Бұл жағдайда МЗЖ мен МЗЖР ұсталымдары жүргізілмейді.
Тек автокөлік жалға берілген жағдайда МЗЖ ұсталмайтынының негізі – ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 12.11.2018 ж. №520938 блог-сұрағына берген жауабы. Онда ГПХ шарттары бойынша табыс алатын азаматтардың МЗЖ объектісі болып тек жұмыс орындау немесе қызмет көрсету табыстары саналатыны айтылған. Егер ешқандай жұмыс/қызмет көрсетілмей, тек мүлік (авто) жалға берілсе – МЗЖ есептеу және аудару талап етілмейді.
Егер сізге тәжірибелі бухгалтер, салық маманы немесе еңбек және шаруашылық құқығы саласында маманданған заңгердің кеңесі қажет болса – «Mybuh.kz» мамандары көмектеседі. Өтініш қалдырыңыз, біз сізге жұмыс уақытында хабарласамыз.
