148 Толыққанды бухгалтерлік есеп жүргізуге міндетті салық төлеушілер (мысалы, ОӘЖ-дегі ЖК және ЖШС) алдын ала демалыс бойынша резерв құру сияқты операцияны да жүргізуі тиіс. Демалыс бойынша резерв дегеніміз не, ол не үшін қажет және оны қалай құруға болады – төменде айтып өтеміз…
Демалыс бойынша резерв деген не және ол не үшін құрылады.
Демалыс бойынша резерв – бұл компанияның демалыс ақыларын, пайдаланылмаған демалыс үшін өтемақыларды, қорларға төлемдерді және т.б. төлеу көзі ретінде пайдалануды жоспарлап отырған белгілі бір сома. Резерв ағымдағы кезеңде болашақта пайдалану үшін құрылады. Бұл қызметкерлердің демалысына ақы төлеу үшін әрқашан қаражаттың болуын қамтамасыз етеді.
Компания есепті кезеңнің соңына қарай жиналған пайдаланылмаған демалыстар үшін қызметкерлерге уақтылы өтемақы төлеу мүмкіндігі болуы үшін төленетін жиналмалы демалыстарға күтілетін шығындарды бағалап, есептеуі тиіс.
Бірден айта кетейік, Қазақстан заңнамасында демалыс бойынша резервті есептеудің бірыңғай әдістемесі жоқ. Әрбір жұмыс беруші өзіне қолайлы есептеу әдісін өзі таңдап, оны есеп саясатына бекітуі керек.
Демалыс бойынша резерв мынадай түрде құрылуы мүмкін:
- кезең басында;
- кезең соңында;
- ай сайын.
Кезең қорытындысы бойынша резервтер қосымша есептеледі немесе (егер резерв нақты қажеттіліктен артық жасалса) артық есептелген резерв сомалары есептен шығарылады.
Кезең басында демалыс бойынша резервті қалай құру керек.
Кезең басында демалыс бойынша резервті дұрыс құру үшін алдымен өткен кезеңнің деректерін талдау қажет. Атап айтқанда:
- Әрбір қызметкердің кезең басына пайдаланылмаған демалыс күндерінің санын анықтау.
- Жаңа есепті кезеңде берілетін демалыс күндерінің санын анықтау.
- ҚР ЕК 136-бабына және ҚР ДСМ-нің 2015 ж. 30.11 №908 бұйрығымен бекітілген Орташа жалақыны есептеудің бірыңғай ережелерінің 6-тармағына сәйкес орташа жалақыны есептеу.
- Ақылы демалыс күндерінің санын орташа жалақыға көбейту.
- Алынған соманы 3430-шотта «Қысқа мерзімді сыйақылар бойынша бағаланатын міндеттемелер» ретінде көрсету.
Ай сайын демалыс бойынша резервті қалай құру керек.
Ай сайынғы демалыс резервін құру үшін Есеп саясатына ай сайын 3430-шотта «Қысқа мерзімді сыйақылар бойынша бағаланатын міндеттемелер» ретінде көрсетілетін ЕҚҚ-дан (ФОТ) пайыз белгілеу қажет.
Содан кейін ай сайын пайдаланылмаған демалыстар бойынша резерв есептелгенде, бұл шығын айларға біркелкі бөлінеді.
Жыл қорытындысы бойынша демалыс бойынша резервті қалай құру керек.
Жыл қорытындысы бойынша демалыс резервін құру үшін қажет:
- Әр қызметкер бойынша 31 желтоқсанға пайдаланылмаған және пайдаланылған демалыс күндерінің санын есептеу;
- Пайдаланылған демалыс күндері бойынша бұрын есептелген демалыс резервін түзету;
- Ағымдағы жылдың күндері бойынша қызметкердің орташа жалақысы негізінде резерв есептеу;
- Жыл соңында пайдаланылған демалыс күндері бойынша резерв мөлшерін азайту және ағымдағы жылдың пайдаланылмаған демалыс күндері бойынша резерв сомасын есептеу жөнінде жазба жасау.
Есепте көрсету.
Демалыс бойынша резерв құру – еңбекті көп қажет ететін операция. Есепті әр қызметкер бойынша жүргізу керек – бұл ең дәл соманы береді.
Егер құрылған резерв сомасы есепті кезең соңында есептелген демалыс ақысы мөлшерінен асып кетсе, артық есептелген резерв «қызыл сторно» әдісімен түзетіледі.
Егер есептелген резерв сомасы демалыс ақысы сомасын жабуға жеткіліксіз болса, айырмашылық кезең шығындарына жатқызылады.
КТС бойынша шегерімдерге есепті кезең үшін нақты есептелген демалыс ақысы сомасы ғана жатады. Ал құрылған резерв сомасы КТС декларациясында көрсетілмейді.
Есепте демалыс бойынша резерв құру операциясы келесідей көрсетіледі:
- Қызметкерге демалыс бойынша резерв құрылды: Дт 7-бөлім шоты «Шығыстар», Кт 3430 «Қысқа мерзімді сыйақылар бойынша бағаланатын міндеттемелер»;
- Құрылған резерв есебінен демалыс есептелді: Дт 3430, Кт 3350 «Еңбекақы бойынша қысқа мерзімді кредиторлық берешек»;
- Егер резерв жеткіліксіз болса: Дт 7-бөлім шоты «Шығыстар», Кт 3350.
Демалыс бойынша резерв құруға көмек қажет болса – сізге «Mybuh.kz» мамандары көмектеседі. Сондай-ақ біз сіздің Есеп саясатыңызға тиісті нормаларды әзірлеп енгізуге көмектесеміз. Өтініш қалдырыңыз, біз сізбен жұмыс уақытында хабарласамыз.
